Opvang van vluchtelingenkinderen

1. Houd oog voor het welbevinden van alle leerlingen

Nieuwe leerlingen in de klas die uit een oorlogsgebied zijn gevlucht, hebben ook een effect op de andere leerlingen in de klas. Houd daar ook oog voor en ga in gesprek met de hele klas. Hoe? Lees er meer over op de pagina Onderwijs in een onrustige wereld.

Externe partijen:

• Kinderen die gevlucht zijn,  hebben zeer stressvolle gebeurtenissen meegemaakt. Bij Augeo vind je materialen en gratis cursussen die je daarbij kunnen helpen.
• Laat vluchtelingenkinderen hun ervaringen verwerken in het My Life Journey Book. Gratis beschikbaar in het Oekraïens, Nederlands en Engels.
• Lees de infosheet van Pharos over werken aan welbevinden op scholen met vluchtelingen en andere nieuwkomers.

2. Maak ruimte voor de eigen taal en cultuur

Probeer aandacht te besteden aan de moedertaal van het vluchtelingenkind, zeker wanneer de leerling nog ongeletterd is in de moedertaal. Zorg voor boekjes, voor vertaalde pictogrammen en geef de leerling(en) ruimte om de eigen taal te gebruiken.

SLO:

• Op de themapagina Meertaligheid lees je meer over meertaligheid en op welke manieren je het een plek kunt geven.
• Lesactiviteiten meertaligheid -  lesactiviteiten voor groep 1 tot en met groep 8 om op een laagdrempelige manier aandacht te schenken aan meertaligheid.
• Lees het blog n.a.v. de vragensessie die het LNT organiseerde rondom de opvang van vluchtelingenkinderen in het basisonderwijs.

Externe partijen:

• De handreiking Ruimte voor nieuwe talenten biedt inzichten in tweedetaalverwerving en taaldidactiek en wijst de weg naar een meerjarig integratiemodel dat bestaat uit eerste opvangfase, instapfase en doorgroeifase.
• Noordhoff heeft een site gelanceerd met gratis digitale kopieën van ruim 300 Oekraïense boeken voor basis- en middelbare scholieren die zijn goedgekeurd door het Oekraïense Ministerie van Onderwijs. Bekijk de collectie.
• Maak gebruik van prentenboeken en kinderboeken in de eigen taal van het kind. Er zijn verschillende partijen die dergelijke boeken aanbieden:
  • Jeugdbieb voor Oekraïense kinderen Jeugdbieb heeft sites voor Oekraïense kinderen (peuters en leerlingen tot en met groep 8) verzameld met lesmateriaal, e-books, verhalen en spelletjes in de Oekraïense taal.
  • Prentenboeken in alle talen.
  • Prentenboeken in het Oekraïens en andere talen (Clavis).
• Kinderopvang Totaal: Pictokaarten voor communicatie met Oekraïense kinderen en ouders.
• Kennisdossier Cultuur en nieuwkomers -  inzichten en inspiratie ontsloten door het LKCA.
• Met TaalTroost gaan leerlingen op zoek naar een taalschat – een gedicht, lied of gezegde – in hun moedertaal. Er is een nieuwe versie met werkbladen in Oekraïens en Russisch.

3. Gebruik leerlijnen en lesmaterialen

Als leerlingen langere tijd in Nederland zullen blijven, gaan uiteindelijk de wettelijke kaders ook voor deze leerlingen gelden. Maar in de eerste fase is het vooral belangrijk dat ze Nederlands leren.

LOWAN:

LOWAN ondersteunt de scholen die het Eerste Opvangonderwijs aan nieuwkomers verzorgen in zowel het po als het vo. SLO ondersteunt LOWAN bij het maken van nieuwe leerlijnen voor nieuwkomers.

• Leerlijnen voor alle leergebieden;
• Themapagina rondom de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne.

Aangepaste leermiddelen:

Sommige methodes en leermiddelen ondersteunen leraren die te maken hebben met vluchtelingenkinderen in hun klas. We noemen er hier enkele:

• De Vreedzame School is een compleet programma voor basisscholen voor sociale competentie en democratisch burgerschap. Binnen dit programma is een speciale leergang voor nieuwkomerskinderen ontwikkeld.
• Wikiwijs community (Kennisnet) heeft vrij toegankelijk lesmateriaal op het gebied van nieuwkomers in het primair onderwijs.
• Verzamelpagina met informatie over Nederlands voor Russisch- en Oekraïenssprekenden.

Algemene informatie

• Het Nuffic heeft in een uitgebreid document het onderwijssysteem van Oekraïne beschreven en vergeleken met het Nederlandse systeem.
• Op deze pagina van de Rijksoverheid is informatie voor scholen te vinden over de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne.
• De handreiking onderwijs voor kinderen en jongeren uit Oekraïne biedt schoolleiders, besturen en gemeenten handvatten en kaders bij invulling van onderwijs, inzet van onderwijspersoneel, bekostiging en toezicht.
• Voorbeelden ter inspiratie voor kinderopvangorganisaties over de opvang binnen het reguliere systeem, een aanbod buiten het reguliere systeem en ondersteuning van het onderwijs.
• Download de Handreiking Ruimte voor nieuwe talenten - Keuzes rond nieuwkomers op de basisschool.
• Beluister de podcast Onderwijs geven aan nieuwkomers/vluchtelingen in het primair onderwijs van de Universiteit Utrecht. Met onderwerpen als (tweede) taalverwerving, het benutten van de meertaligheid, het sociaal emotioneel leren en de ouderbetrokkenheid.
• Special nieuwkomers juni 2022 van KU Leuven bevat tips voor de opvang van anderstalige nieuwkomers.