Het onderwijsprogramma vormgeven

5 september 2024

De examenprogramma's en dus ook de keuzevakken zijn geformuleerd als taken en deeltaken in de vorm van einddoelen en geven aan wat de leerlingen na het doorlopen van het bijbehorend onderwijsprogramma moeten kennen en kunnen.

Er moet door de school een vertaling plaatsvinden van deze einddoelen naar "onderwijs". Er kan immers sprake zijn van een didactische opbouw en een specifieke leeromgeving (bijvoorbeeld een simulatie of stage) die het onderwijsprogramma vormen. Centrale vraag die daarbij steeds gesteld kan worden is:

Wat en hoe moet de leerling leren om de deeltaken uit te kunnen voeren?

Met andere woorden: hoe ziet het onderwijsprogramma er uit?

Beschrijvingen in taak en deeltaak → consequentie voor inhoud onderwijsprogramma

Als voorbeeld een fictieve school, waarbij een vmbo- school met een E&O profiel als inspiratie heeft gediend. De school werkt met arrangementen, wat impliceert dat de school genoeg leerlingen heeft om de arrangementen aan te bieden. Scholen met een minder aantal leerlingen kunnen besluiten minder arrangementen aan te bieden.
Voor het realiseren van een consistent en overzichtelijk leerplan maken we gebruik van het curriculaire spinnenweb van SLO (zie onderstaande afbeelding).
Het ontwikkelen van een leerplan begint bij de visie. De visie geeft aan waartoe je dit keuzevak aanbiedt. Daarna werk je elke draad van het web uit. Op deze wijze zorg je er voor dat alle leerplanaspecten evenwichtig en samenhangend aan bod komen en dat er niets "vergeten" wordt.
Een veel voorkomende valkuil is namelijk dat er onevenredig veel aandacht besteed wordt aan bijvoorbeeld de leerinhouden en leeractiviteiten (methode en lessen) waardoor de andere aspecten te weinig zijn doordacht en uitgewerkt. De metafoor van het spinnenweb is daarbij verhelderend:

Als je te hard aan een draad van het spinnenweb trekt, dan trek je het hele web kapot!

Curriculair spinnenweb

Visie

Uitgangspunten o.a. bij de school bij alle profielen:
De school wil inspirerend onderwijs bieden in een prettige, veilige leeromgeving waar leerlingen:

  • de mogelijkheid hebben hun talenten te ontwikkelen, zodat ze goede prestaties leveren;
  • leren en werken met elkaar en leren elkaars kwaliteiten te benutten;
  • leren succesvolle studenten te worden in het vervolgonderwijs en daarna.

En voor de bovenbouw:
De leerlingen in de bovenbouw gaan steeds meer hun eigen weg. Voortbouwend op de keuze die ze in de onderbouw gemaakt hebben voor een sector en een leerweg, werken de leerlingen in de bovenbouw toe naar een opleiding in het mbo. Centraal staan daarbij zelfstandig werken, verantwoordelijkheid dragen, praktijkgericht werken en kennismaken met de arbeidspraktijk.
De school werkt nauw samen met bedrijven en instanties in de omgeving en heeft een uitgebreid netwerk. Leerlingen lopen stage, werken in school aan realistische opdrachten, krijgen een training solliciteren. Ook werkt de school nauw samen met vervolgopleidingen om de aansluiting goed te laten verlopen. Leerlingen wordt de mogelijkheid geboden lessen te volgen en open dagen te bezoeken.
Binnen deze visie is gekozen binnen het profiel E&O, o.a. voor een creatieve route. Deze creatieve route is een vervolg op het oude vmbo examenprogramma Mode & commercie. Verder wil de school een ondernemende school zijn, daarom wordt het keuzevak Ondernemen verplicht aangeboden in alle profielen.

Onderwijsdoelen

De onderwijsdoelen in taken en deeltaken zijn beschreven in het conceptexamenprogramma E&O en te downloaden van de website nieuw vmbo
Naast de inhoudelijke doelen, zoals het leren werken met E&O beroepsvaardigheden zijn er ook andere doelen benoemd. Het gaat hierbij om onderwijsdoelen waarbij leerlingen de concrete praktijkervaringen koppelen aan de oriëntatie op hun loopbaan. De vmbo leerlingen ervaren hun talenten en interesse en oriënteren zich op toekomstige opleidingen en beroepen.

  • LOB: kwaliteitenreflectie, motievenreflectie, werkexploratie
  • vmbo leerlingen kennis laten maken met E&O creatieve beroepsvaardigheden
  • vmbo leerlingen de mogelijkheid geven om een product te maken
  • vmbo leerlingen kennis laten maken met de creatieve opleidingen binnen de ROC's
  • vmbo leerlingen kennis laten maken met het bedrijfsleven doormiddel van stage (snuffelstage en lintstage)

Leerinhouden

Er is gekozen om de profielmodulen over twee leerjaren aan te bieden. In het derde leerjaar 50 uur en in het vierde leerjaar 50 uur. In het vierde leerjaar zal 25 uur besteed worden aan uitbreiding en onderhouden van de lesstof en 25 uur voor de specifieke examentraining, zodat de laatste periode 4.4 alleen hier aandacht aan wordt besteed.
De keuzevakken bij het profiel E&O; 'Mode en design' en 'Presentatie & styling' worden in het derde leerjaar aangeboden, om zodoende al in het derde leerjaar te starten met de creatieve route.
De profielmodule Commercieel kan gebruikt worden voor het marketingplan bij het keuzevak Ondernemen.
Er zijn vier arrangementen met keuzevakken uit andere profielen telkens gecombineerd met het keuzevak Ondernemen (pdf, 813 kB):

  • Fotografie (MVI) en ondernemen;
  • Design en decoratie (BWI) en ondernemen;
  • Interieurontwerp en -design (BWI) en ondernemen;
  • Een product maken en verbeteren (DP) en ondernemen.
    Hierbij wordt gedacht aan het maken van lifestyle- en woonaccessoires.

Verder is het de bedoeling dat leerlingen in het 4e leerjaar bij de arrangementen het keuzevak Ondernemen integreren bij het gekozen arrangement.
Er is telkens sprake van ondernemende activiteiten bij de keuzevakken. Alle ontwerpen kunnen gemaakt worden voor opdrachtgevers.