Afstemming met andere bètavakken

20 december 2022

De inhoud van het vak biologie moet om meer dan één reden op de inhoud van de andere natuurwetenschappelijke vakken afgestemd worden.

Allereerst is voor het volgen van het vak biologie kennis van scheikunde en natuurkunde vereist die niet expliciet tot het biologieprogramma behoort. Docenten zullen in een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid moeten nagaan waar en in welke volgorde deze vereiste kennis aan de leerlingen wordt aangeboden.

Overlappende begrippen​​​

Daarnaast zijn er begrippen die ook bij andere vakken – zij het op andere wijze – aan de orde komen (noodzakelijke overlap), bijvoorbeeld het begrip energie. En er is leerstof die aansluit op inhouden uit andere vakken, zoals biotechnologie en biochemie. Ook hierbij is afstemming nodig. Gedacht kan worden aan vakoverstijgende opdrachten.

Voor biologie gaat het om de concepten biosfeer, duurzame ontwikkeling, ontstaan van het leven (alleen vwo), voedselrelaties op ecosysteemniveau (stofkringlopen), interactie met abiotische factoren (licht, temperatuur) op organismeniveau, DNA-replicatie en zintuigen (oog, optica).

Vaardigheden​​

In de nieuwe examenprogramma's van de exacte vakken is de beschrijving van de vaardigheden op elkaar afgestemd. Daar waar dezelfde of soortgelijke vaardigheden vereist zijn, staan deze in dezelfde bewoordingen aangegeven. Hier liggen dus mogelijkheden om met de bètasecties te overleggen en juist deze vaardigheden op elkaar af te stemmen. Voor alle secties is tijdwinst te halen door bijvoorbeeld een vak leren onderzoeken en/of leren ontwerpen te introduceren, waarbij vanaf klas 3 of 4 een weg richting het profielwerkstuk ingeslagen kan worden.

Interessant is in dit verband een aanpak uit Engeland die Getting Practical wordt genoemd. Deze benadering van experimenten zal de discussie tussen collega's van de bètavakken sterk kunnen stimuleren. Dit vooral in het belang van de leerlingen die baat hebben bij een bètabrede aanpak van experimentele vaardigheden en eisen.

​​Suggesties voor uitwerking

  • Laat de practicumverslagen bij biologie, natuurkunde, NL​T en scheikunde volgens een uniform protocol uitwerken; werk daarbij met standaardbegrippen. De publicatie Natuurwetenschappelijke vaardigheden (pdf, 2.2 MB) (SLO 2011).
  • Bij het profielwerkstuk kan men leerlingen de verplichting opleggen om vanuit twee vakken te werken.
  • Men kan besluiten om bepaalde onderwerpen of vaardigheden voor verschillende vakken in één opdracht te toetsen, waarvan een gedeelte onderdeel is van het schoolexamen biologie en een ander gedeelte onderdeel van het schoolexamen van een ander vak.
  • Sommige NLT-modules benutten de samenhang tussen verschillende natuurwetenschappelijke vakken sterk.