A12: Ecologisch denken

Typering

'Alles hangt met alles samen' is weliswaar een vreselijke dooddoener, maar geeft wel weer waar het bij ecologisch denken om gaat. Om goed ecologisch te kunnen denken, is daarom kennis van de relaties in ecosystemen nodig, maar ook de vaardigheid om die relaties te herkennen en te onderkennen. Dat betekent oog hebben voor de onderlinge afhankelijkheid van elementen van ecosystemen en Systeem Aarde, oog voor (multi)causale verbanden. Zie ook wat hierover opgemerkt wordt bij in de inleiding bij Domein D: Interactie.​

Suggesties voor ​​uitwerking

Ecologie kan onderwezen worden als een verzameling definities (wat is een populatie en wat een levensgemeenschap?), maar om ecologisch denken te stimuleren is aandacht voor de processen in ecosystemen belangrijk. Dat kan bijvoorbeeld door met modellen van ecosystemen te werken.

Er zijn verschillende modules ontwikkeld waarin daaraan aandacht besteed wordt:

• de module Maakbare Natuur​ (havo) uit de examenpilot;
• de module Natuur dichtbij en natuur verder weg (vwo) uit de examenpilot;​
• de e-klas ​Dynamische ecologie​.

Bij deze vaardigheid is goed kunnen redeneren heel belangrijk. Zie daarvoor ook Leren redeneren met de SPA+.

Suggesties voor beoord​eling

Vragen die ecologisch denken vereisen, kunnen goed in reguliere toetsen opgenomen worden. Dat kunnen reproductieve vragen zijn, waarbij een bekende relatie tussen veranderingen en de gevolgen ervan bevraagd wordt. Het kunnen ook productieve vragen zijn waar een onbekende ingreep in een ecosysteem gepresenteerd wordt en naar mogelijke gevolgen gevraagd wordt. Bij zo'n vraag gaat het dan niet alleen om het correcte antwoord, maar ook om de denkstappen die gemaakt zijn. Goede voorbeelden zijn te vinden in het cluster 'Vraatzuchtige rups van een mooie nachtvlinder' uit het havo-pilotexamen 2010​ (eerste tijdvak) en het cluster 'Killer bees' uit het vwo-ex​amen van 2011 (tweede tijdvak, zowel regulier als pilot).