Domein E Verandering

Van domein E zijn de subdomeinen E1 en E2 onderdeel van de stof voor het centraal examen. De inhoud van deze domeinen wordt nader omschreven in de syllabus van het CvTE.

In de subdomeinen E3 en E4 komt een context aan de orde waarin verandering een rol speelt. Deze 'context-subdomeinen' moeten onderdeel zijn van het schoolexamen. Je gebruikt deze subdomeinen om de kernconcepten die horen bij het hoofdconcept Verandering toe te passen, vanzelfsprekend kunnen ook andere kernconcepten (bijvoorbeeld horend bij Vorming of Binding) op deze context worden toegepast.

Subdomein E3: Effecten van veranderingen binnen een specifieke context

20. De kandidaat kan uitleggen welke veranderingen zich hebben voorgedaan binnen een specifieke context en wat daarvan de effecten zijn op de machtsverhoudingen in de samenleving.

Subdomein E4: Standpunten van politieke stromingen over vraagstukken die samenhangen met modernisering

21. De kandidaat kan binnen een specifieke context onderscheiden welke standpunten de politieke stromingen innemen ten aanzien van maatschappelijke vraagstukken die verband houden met modernisering

In deze handreiking kiezen we voor de context Media, maar je kunt ook kiezen voor een andere context om domein E vorm te geven. Als je in jouw PTA opneemt dat het gaat om een context bij het hoofdconcept Verandering (en de context niet concreet benoemt) is het zelfs mogelijk op relatief korte termijn een andere context te ontwikkelen.

Je kunt bijvoorbeeld denken aan dezelfde context die je bij vwo gebruikt voor domein E: de wording van de moderne westerse samenleving. Let wel dat voor het vwo bewust is gekozen voor complexere en meer abstracte contexten. De genoemde vwo-context is dus niet ongewijzigd bruikbaar op havo.  De verandering van onze westerse samenleving kan voor de havoleerling op zich een interessante context zijn, maar zal minder abstract en daarmee concreter en meer leerlingnabij ingevuld moeten worden. De invulling kan voor havo ook  minder uitgebreid zijn.

Omdat binnen de pilot steeds gewerkt is met de context Media zullen de voorbeelden en uitwerkingen in deze handreiking over die context gaan. Hieronder vindt u een voorbeelduitwerking van deze context.

Verandering is het hoofdconcept dat met een aantal kernconcepten centraal staat in domein E en toegepast wordt in een specifieke context. Het hoofdconcept Verandering biedt leerlingen de mogelijkheid om zicht te krijgen op 'de richting en tempo van ontwikkelingen in de samenleving en de mogelijkheden en onmogelijkheden deze te beïnvloeden'.

Enkele belangrijke vragen die hierover gesteld kunnen worden, zijn:

• Welke veranderingsprocessen doen zich voor in onze samenleving?
• Waardoor verandert een samenleving?
• Hoe gaan mensen om met veranderingen in een samenleving?
• Welke invloed hebben veranderingen op andere maatschappelijke vraagstukken?

Hoofd- en kernconcepten die aan bod komen bij domein E:

In deze handreiking is (als voorbeeld) gekozen voor de specifieke context Media. Dit heeft te maken met het feit dat in de eerste versie van het vernieuwde examenprogramma de contexten bij de afzonderlijke domeinen zijn benoemd. Toen is bij domein E Verandering gekozen voor de context Media. De pilotscholen hebben in de periode vanaf 2011 gewerkt met deze context. Uit pragmatische overwegingen en omdat dit voor havo een interessante en goed werkbare context is gebleken, kiezen we in deze handreiking ook voor de context Media. Nadrukkelijk moet vermeld worden dat het de keuze van de school is welke context gekoppeld wordt aan domein E Verandering. Bij de CE-domeinen Vorming (B), Verhouding (C) en Binding (D) zijn de contexten wel landelijk vastgesteld.

Als gekozen wordt voor de context Media ligt het voor de hand ook een aantal kernconcepten die horen bij het hoofdconcept Verandering aan bod te laten komen: rationalisering, individualisering, institutionalisering en globalisering.

Bij de downloads in het rechtermenu vindt u voorbeelden van (praktische) opdrachten en toetsvragen bij domein E.