Afstemming met andere bètavakken

13 december 2019

Bij het centraal examen in de andere exacte vakken kunnen vragen worden gesteld waarbij leerlingen natuurkundige begrippen moeten kunnen hanteren die niet in de programma's van die vakken zijn opgenomen. Over de behandeling van deze begrippen is afstemming nodig.

In de nieuwe examenprogramma's van de exacte vakken is de beschrijving van de vaardigheden op elkaar afgestemd. Waar dezelfde of soortgelijke vaardigheden vereist zijn, staan deze in dezelfde bewoordingen aangegeven. Hier liggen dus startmogelijkheden om met de bètasecties te gaan overleggen hoe deze afstemming in de praktijk van de school vorm en inhoud kan krijgen.

Een mogelijkheid is een vak als leren onderzoeken en/of leren ontwerpen te introduceren, waarbij vanaf bijvoorbeeld klas 3 of 4 met de voorbereidingen van het profielwerkstuk begonnen kan worden. Tegelijkertijd kunnen vaardigheden eenduidig en (belangrijk) in overleg met de collega's op alle natuurwetenschappelijke vakken en wiskunde worden toegepast. Denk aan:

  • een werkplan maken;
  • een onderzoeksvraag of hypothese opstellen;
  • goed omgaan met variabelen;
  • inzicht krijgen in nauwkeurigheid en validiteit enzovoort.

Ook is in dit kader interessant een aanpak die uit Engeland is over komen waaien, genaamd Getting Practical. Dit is een benadering van experimenten die de discussie tussen collega's van de bètavakken sterk kan stimuleren.

De volgorde van de domeinen en subdomeinen in het programma natuurkunde is een opsomming van vaardigheden en vakinhoud en geenszins een volgorde waarin ze in het onderwijs aan bod hoeven te komen. Het is aan te bevelen dat de docenten met de gekozen leermiddelen voor hun vak een zodanige volgorde van de leerstof bepalen dat deze volgorde ook onderling bij elkaar past. Als er bijvoorbeeld bij biologie wordt gesproken over de luchtdruk, dan zou dit onderwerp bij natuurkunde aan de orde geweest moeten zijn.

Omgekeerd bieden de andere programma's contexten, waarop bij natuurkunde kan worden aangesloten en voortgebouwd. Na 2007 is voor leerlingen in het profiel Natuur & Gezondheid natuurkunde geen verplicht profielvak meer, maar een van de profielkeuzevakken. Dat neemt niet weg dat leerlingen er baat bij hebben als docenten van de vakken biologie, scheikunde, wiskunde, NLT en natuurkunde:

  • voor de natuurkundige begrippen dezelfde definities gebruiken;
  • bij natuurkunde refereren aan de contexten waarbinnen leerlingen de betreffende begrippen bij de andere vakken krijgen aangereikt.