Kwaliteit van het schoolexamen

Het schoolexamen biedt uitdrukkelijk de ruimte om door middel van andere vormen van toetsen (en gedifferentieerder dan met schriftelijke toetsen) te beoordelen welke kennis en vaardigheden leerlingen hebben verworven. Ook voor het gedeelte van het programma voor het centraal examen, dat in het schoolexamen is opgenomen, kan de school kiezen voor een efficiënt en kort toetstraject als voorbereiding op het centraal examen (examentraining).

Docenten maken zich vaak zorgen om de kwaliteit van hun schoolexamens. Voor borging van de kwaliteit van een examen kan men globaal twee methoden onderscheiden:

• kwaliteitsborging via intercollegiale consultatie, zowel binnen de school als tussen scholen;
• kwaliteitsborging via externe visitatie en beoordeling.

Hieronder zal vooral worden ingegaan op kwaliteitsborging via intercollegiale consultatie. Die biedt de mogelijkheid:

• de gemiddelde score van het schoolexamen te vergelijken met andere natuurwetenschappelijke profielvakken;
• de eigen schoolexamencijfers te vergelijken met de landelijk gemiddelde cijfers;
• toetsen en praktische opdrachten sectiebreed te ontwikkelen.

Verder kunnen de volgende vragen helpen bij het borgen van de kwaliteit van het schoolexamen.

• Heeft het schoolexamen voldoende niveau qua kennis en vaardigheden?
• Selecteert het schoolexamen leerlingen op de juiste wijze?
• Sluit het schoolexamen inhoudelijk en didactisch aan bij het geboden onderwijs?
• Sluit het schoolexamen inhoudelijk en organisatorisch aan bij dat van verwante vakken?
• Levert het schoolexamen geen onevenredig grote taakbelasting op?

Er zijn door diverse instanties instrumenten ontwikkeld waarmee de kwaliteit van de schoolexamens getoetst kunnen worden:

• Cito: Kwaliteitsmonitor schoolexamens op cd-rom en online-scan;
• SLO: Inhoudelijke kwaliteitsborging schoolexamens: afwegingen bij het opstellen van het PTA, beoordeling van de verschillende activiteiten, voorbeeldtoetsen en voorbeeld-PTA's voor natuurkunde vind je op deze site;
• Stuurgroep NLT: Kwaliteitsmonitor: het meten van de schooleigen kwaliteit van het vak NLT. Weliswaar bedoeld voor het vak NLT, maar wellicht ook toepasbaar op het schoolexamen natuurkunde.

Naast zorg voor kwaliteit binnen school kan kwaliteitsborging plaatsvinden door vergelijking van de eigen toetsen met toetsen van andere scholen. Dat kan in regionale bijeenkomsten en in Docent Ontwikkel Teams (DOT's). Die bijeenkomsten zijn ook zeer geschikt voor ontmoetingen met externe deskundigen. Ze bieden een goede mogelijkheid om eigen deskundigheid te toetsen en, als daar aanleiding toe is, samen met collega's te werken aan (verdere) professionalisering op het gebied van constructie en evaluatie van schoolexamens.

De inspectie zal toezien op het gemiddelde verschil tussen CE en SE, gemeten over een afdeling. Ook zal ze erop toezien dat alle onderdelen die in het SE getoetst moeten worden, voorkomen in het PTA. Daarom is het wellicht verstandig om bij de onderdelen in het PTA expliciet te verwijzen naar de verschillende domeinen in het examenprogramma, juist om dit toezicht te vergemakkelijken.