Practicum, eigen onderzoek, ontwerpen

Met het beschreven programma voor het SE kan het practicum meerdere functies hebben:
1. voorbereiding op het aanleren van theorie;
2. illustratie van de theorie;
3. oefening in het kunnen toepassen van de theorie;
4. aanleren technisch/instrumentele vaardigheden;
5. aanleren onderzoeksvaardigheden;
6. examinering.

Deze vormen van practicum kenmerken zich door een nogal gesloten karakter, met duidelijke handelingsinstructies en een beperkt aantal uitwerkingsrichtingen.

Eigen onderzoek
Al voor de invoering van de tweede fase in 1998 was er in het natuurkundeveld een breed palet aan good practice voor het eigen experimenteel onderzoek.  Dat is er nog steeds. De leerling bepaalt zelf de onderzoeksvraag, ontwerpt experimenten ter verificatie of falsificatie van de hypothese, bespreekt de resultaten en hun betrouwbaarheid kritisch, trekt conclusies en evalueert alle fasen van het onderzoek. Als voorbereiding op het profielwerkstuk is het wenselijk dat leerlingen in kleinere onderzoeken in de vorm van praktische opdrachten ervaring opdoen met eigen experimenteel onderzoek.

Ontwerpen
Pas na de invoering van de tweede fase hebben docenten en leerlingen uit projecten als Techniek 15+ een aantal handvatten uit de wereld van technisch ontwerpers aangereikt gekregen, waarmee leerlingen binnen natuurkundige contexten onder andere:

• kennismaken met de fasen van het ontwerpproces;
• delen van het ontwerpproces zelfstandig leren uitvoeren;
• alle fasen van een ontwerp, van probleemanalyse tot en met het testen van het prototype en evaluatie van het ontwerpvoorstel, zelfstandig uitvoeren.

Ook in de onderbouw kan technisch ontwerpen in samenhang met het vak techniek aangeleerd worden. Het is aan te bevelen dat leerlingen bij de natuurwetenschappelijke profielvakken zoveel ervaring en inzicht in onderzoeken en ontwerpen opdoen, dat ze bij hun profielwerkstuk de keuze voor een onderzoek c.q. ontwerp op een gelijkwaardige basis kunnen maken.