Afstemming met andere vakken
Voor een goede afstemming van het onderwijs en de toetsing van onderdelen van het schoolexamen die inhoudelijk in elkaars verlengde liggen en elkaar zelfs kunnen overlappen, is overleg tussen vaksecties noodzakelijk. Voldoende tijd voor structureel overleg met collega's van andere vakken is daarbij van groot belang.
Leerlingen hebben er baat bij als verschillende docenten voor begrippen zoals energie en kans dezelfde definities gebruiken of op zijn minst aangeven waarin hun interpretatie van het begrip verschilt. Ook helpt het leerlingen als ze worden verwezen naar contexten waarbinnen leerlingen de betreffende begrippen bij andere vakken krijgen aangereikt. Het schoolexamen biedt veel mogelijkheden om te komen tot meer samenhang tussen vakken. De afstemming kan op vakinhoudelijk gebied plaatsvinden, de vorm aannemen van een project of voor individuele leerlingen gestalte krijgen in een profielwerkstuk.
Tips in het kader van samenhang
- Samenhang is duidelijk voor leerlingen als de docenten samen de stof aanbieden. Leerlingen denken in vakken. Wanneer docenten gezamenlijk aanwezig zijn, is de samenhang voor leerlingen zichtbaar!
- Laat de practicumverslagen bij biologie, natuurkunde, NLT en scheikunde volgens een uniform protocol uitwerken. Werk daarbij met standaardbegrippen. Natuurwetenschappelijke vaardigheden (SLO), NLT-toolbox of NVON-methode voor het VMBO leveren daarvoor voorbeelden (nvon).
- Binnen de vakken O&O en NLT is samenhang in ieder geval eenvoudig toe te passen.
- De eindtermen in Domein A (algemene vaardigheden, natuurwetenschappelijke, wiskundige en wetenschappelijke vaardigheden) zijn voor alle vakken eenduidig geformuleerd.
- In het PWS kan men leerlingen de verplichting opleggen om vanuit twee vakken te werken.
- Denk naast samenwerking met andere bètavakken ook aan de mogelijkheid om leerlingen met bijvoorbeeld Nederlands, Engels, aardrijkskunde, economie te laten werken.
- Binnen het Dudoc-onderzoek is onderzoek gedaan naar vakoverstijgende onderzoeksvaardigheden: leren van docenten bij vakoverstijgende samenwerking bij het invoeren en verzorgen van een NLT-module.
- Een vakoverstijgende leerlijn voor leren onderzoeken in de bètavakken.
- Gezamenlijke PO's bieden vaak een oplossing voor veel organisatorische problemen en laat je dan niet uit het veld slaan omdat niet alle leerlingen bio en/of na in hun vakkenpakket hebben.
Enkele les- en/of module-suggesties in het kader van samenhang
- Boek gezamenlijk met de sectie de reizende DNA-labs (scheikunde en biologie).
- Gebruik de Salvo-methode (wiskunde en natuurkunde).
- Gebruik de havomodules Antibiotica en Afweer (biologie en scheikunde).
- Kwantummechanica (natuurkunde en scheikunde).
- Power4You (een natuurkunde-scheikunde module over elektriciteit en redoxreacties).
- Organiseer milieuprojectdagen (alle bètavakken).
- Chemie van het leven voor de noodzakelijke voorkennis scheikunde voor biologieleerlingen.
- Vita (Malmberg) Mens en natuur in de onderbouw behandelt het bèta-onderwijs in samenhang.
- Bollenbouwmethode vanuit en met fysici geschreven (biologie en natuurkunde).
- 'Meten aan de mens' is een module voor de derde klas om samenwerking te bewerkstelligen.
Let op
- Zorg voor goede overdracht wanneer de samenstelling van docententeams verandert. Wijziging in docentteams maakt prolongatie van gestarte samenwerking vaak lastig;
- Het is juridisch onmogelijk om in de regelgeving voor de eindtermen samenhang voor te schrijven. Het is aan de school om de samenhang te verwezenlijken; Zo zou een school de afspraak kunnen maken dat minimaal één SE-toets in samenhang met een ander vak in het PTA wordt opgenomen.
- Pak zaken concreet aan met duidelijk gereedschap (modules, leren onderzoeken/ontwerpen). Vorm een kleine kerngroep die bijvoorbeeld eens per 3 weken voor niet langer dan 45 min bijeenkomt en communiceer de uitkomsten (plenair) naar de betrokken collega's, maar vermijdt een vergadercultuur.
- Maak contact met scholen die hier al enige ervaring mee hebben.