Hoofddoel van het opnemen van databaseontwerp in het examen is om de leerling bekend te maken met het fenomeen, het nut van databases en om enkele elementen van een gegevensbank toe te passen. Dit zijn de tabel, bestaande uit velden (kolommen) en records (rijen),de sleutel en relaties tussen tabellen.
Bij het toepassen van gegevensbanken in een opdracht is het mogelijk een database met enkele tabellen te laten ontwerpen door de leerling. Hierbij moet de leerling:
- gegevens verzamelen die in de database opgenomen moeten worden, bij voorkeur in nauwe samenwerking met een reële opdrachtgever;
- op basis hiervan een conceptueel datamodel ontwerpen, bestaande uit objecten en hun onderlinge relaties;
- vervolgens een logisch datamodel ontwerpen, bestaande uit tabellen en hun onderlinge relaties;
- deze tabellen implementeren in een databasepakket als Microsoft Access of Base van OpenOffice.org of MySQL;
- tenslotte de interface met de gebruiker te bouwen in de vorm van formulieren en rapporten.
Vanuit didactisch perspectief verdient het aanbeveling dit ontwerptraject vooraf te laten gaan door leerervaringen met betrekking tot het gebruik van databases. Daarbij kan gedacht worden aan:
- waarom wordt in welke gevallen een database gebruikt?
- gegevensredundantie en waarom dit voorkomen zou moeten worden.
- queries formuleren. Voor het vak informatietechnologie is toepassing van SQL niet noodzakelijk. Zoekopdrachten kunnen op een andere wijze geformuleerd worden, bijvoorbeeld met behulp van "query by example"-functionaliteit van Microsoft Access.
Het is niet de bedoeling de leerling ingewikkelde tabelstructuren te laten ontwerpen. Een ontwerp loopt al gauw uit de hand qua grootte en het ontwerp ervan vereist een hoge mate abstractie die op het vmbo niet wordt verondersteld. De regels voor normalisatie en andere modelleringtechnieken kunnen daarom buiten beschouwing blijven. Om een idee te krijgen welke mate van complexiteit voor het vak informatietechnologie adequaat is, volgt een voorbeeld van een database waarin proefritten op scooters in een garagebedrijf worden bijgehouden.
In het voorbeeld is sprake van drie objecten of tabellen die met elkaar verbonden zijn door middel van een tweetal relaties. Situaties waarvan de complexiteit die van het voorbeeld niet te boven gaat, lenen zich als context voor databaseontwerp in dit vak.