Het PTA

Het PTA heeft twee functies:

• de school informeert leerlingen en ook ouders/verzorgers, docenten en directie over de inhoud, vorm, weging etc. van het schoolexamen. Het PTA dient daarom voor leerlingen zo leesbaar en helder mogelijk te zijn.
• de school verantwoordt met het PTA de inrichting van het schoolexamen aan de inspectie.

Het PTA bevat enkel afsluitende schoolexamentoetsen die onderdelen van de examenprogramma’s op ‘eindniveau’ toetsen. Het afsluitende karakter kenmerkt zich door:

• summatieve toetsen, dus geen voortgangs- en diagnostische toetsen, huiswerkopdrachten en beoordeling van aanwezigheid, te laat komen etc.;
• een beperkt aantal toetsen per vak, dus geen stapeling van kleine tussentoetsen;
• toetsing hoofdzakelijk in het examenjaar.

Aandachtspunten en tips

• Maak voor elk vak en elke leerweg een apart PTA, inclusief beroepsgerichte keuze- en eventueel profielvakken als hier een schoolexamen voor wordt afgenomen.
• Verstrek het PTA voor 1 oktober aan de leerlingen en de inspectie.
• Verander het PTA niet gedurende de periode waarvoor het PTA is vastgesteld, dus geen andere toetsen, onderwerpen, weging etc.).

Schoolexamen LO1

LO1 voor het vmbo is een schoolexamen (SE). Het SE heeft de vorm van een examendossier.
Het examendossier bevat:

• een overzicht van de naar behoren afgesloten onderdelen en uitgevoerde opdrachten;
• een overzicht van de behaalde resultaten en vorderingen;
• informatie over het handelingsdeel.

Het examendossier wordt gespreid over het derde en vierde leerjaar aangeboden​. LO1 wordt afgesloten met een beoordeling voldoende of goed.

Voor het schoolexamen LO1 stelt de school jaarlijks vóór 1 oktober een examenreglement en een programma van toetsing en afsluiting (PTA) vast voor een cohort leerlingen (leerjaar 3 en 4). Daarin staat alle belangrijke informatie over de toetsen die voor het betreffende vak als onderdeel van het SE worden afgenomen. Het examenreglement en het PTA worden vóór 1 oktober verstrekt aan de examenkandidaten en de inspectie. De inspectie ziet toe op de kwaliteit van de examens en maakt hierbij gebruik van het Toezichtkader.

De suggesties en adviezen op deze website hebben geen voorschrijvend karakter. Een school heeft veel vrijheid waar het de inrichting van het schoolexamen betreft. Van de school wordt evenwel wel verwacht dat zij de door de vaksectie LO gemaakte keuzes kan verantwoorden. Hier leest u hoe u tot een goed doordacht PTA voor LO1 kunt komen.

De docenten van de vaksectie zijn op uitvoerend niveau verantwoordelijk voor het schoolexamen. Zij zorgen ervoor dat de toetsen overeenkomen met het PTA en dat de toetsen betrouwbaar en
valide zijn. Toetsen zijn betrouwbaar als een leerling bij hertoetsing dezelfde scores zou halen. Van valide toetsen is sprake als de toetsen meten wat ze zeggen te meten.

Toetsing met een examendossier

In het Examenbesluit is bepaald dat voor het vak lichamelijke opvoeding geen eindcijfer hoeft te worden toegekend. Het vak moet worden afgerond met 'voldoende' of  goed'. Zo'n eindoordeel 'voldoende' of 'goed' moet, rekening houdend met de mogelijkheden van de kandidaat, voor alle leerlingen mogelijk zijn. Een 'onvoldoende' kan niet gegeven worden.

Zolang er geen voldoende of goed is gegeven, is LO1 nog niet afgesloten en kan de leerling formeel nog geen diploma krijgen. Dit zal alleen in uitzonderlijke gevallen voorkomen als een leerling weigert om aan de eisen voor het PTA te voldoen.

Het schoolexamen voor LO1 bestaat daarom uit een examendossier waarin een verslag van en reflectie op alle door de leerlingen gevolgde onderdelen is opgenomen. De school stelt aan de hand van dat dossier LO1 vast of het vak met een 'voldoende' of 'goed' kan worden afgesloten.

Deze wijze van beoordelen hangt samen met de aard van het vak LO1 in de bovenbouw van het vmbo. Enerzijds staat het (sport)oriënterende karakter van het programma centraal, dat wil zeggen dat het er vooral om gaat wat de leerling uiteindelijk kan en wil met de ervaringen en het geleerde en niet om zijn absolute vaardigheidsniveau. Anderzijds mag van alle kandidaten een 'voldoende' afronding worden gevraagd, rekening houdend met de eigen mogelijkheden.

Dit heeft de nodige gevolgen voor de wijze van toetsen en de wijze waarop uiteindelijk het eindoordeel 'voldoende' of 'goed' bereikt wordt. Het betekent vooral dat in het examendossier een inspanningsverplichting wordt getoetst. De leerling laat zien dat hij voldoende gebruik heeft gemaakt van de geboden leerkansen.

De beoordeling voor LO1 biedt geen compensatie voor met een onvoldoende cijfer afgesloten vakken uit het gemeenschappelijk deel of profieldeel.

Belang van een helder PTA

De school hoort de leerling in staat te stellen om LO1 af te sluiten op een wijze die past bij zijn mogelijkheden. Dat wil zeggen dat een leerling in elk geval niet een voldoende kan worden onthouden alleen omdat hij geen goede beweger is. Dan zouden sommige leerlingen immers nooit een voldoende voor LO1 kunnen halen. In de praktijk moet elke leerling die zijn best doet een voldoende kunnen halen. Als de leerling in zijn examendossier alle bewijzen heeft zitten dat hij naar vermogen heeft deelgenomen aan alle vereiste onderdelen van het programma LO1, dan kan het eindoordeel 'voldoende' luiden. Kan hij aantonen dat hij met veel kwaliteit heeft deelgenomen, dan kan het eindoordeel 'goed' zijn.

Scholen moeten daarom de verwachtingen c.q. eisen die ze aan leerlingen stellen duidelijk expliciteren. In het PTA wordt verwoord wat die (formele) eisen zijn. Een helder PTA kan ook een middel zijn om de leerlingen actiever bij het leerproces te betrekken, zodat zij beter weten wat er van hen wordt verwacht.

Downloads en links

Bij de downloads en links vind je de volgende informatie, voorbeelden en checklists:

• de publicatie 'Het programma van toetsing en afsluiting  (PTA) in het vmbo. Wat moet en wat mag?';
• de checklist 'Programma van toetsing en  afsluiting' van de VO-Raad;
• de website 'Schoolexaminering' van Stichting  Platforms Vmbo (SPV);
• de website 'Praktijk en ondersteuning' van de VO-Raad.