Voorbeeld: praktische opdracht maatschappelijk vraagstuk

In deze opdracht moeten leerlingen eerst een documentaire of programma bekijken, om daarna het maatschappelijk probleem dat in die documentaire of dat programma centraal staat onder de (maatschappijkunde)loep te nemen. Hieronder staan de verschillende documentaires en programma's. Er kunnen natuurlijk ook eigen gekozen programma's of documentaires gebruikt worden. Elke leerling bekijkt één documentaire of programma. De opdracht kan bestaan uit de volgende stappen:

• Bekijk de documentaire/het programma.
• Maak een verslag over de inhoud van jou gekozen documentaire (Opmerking voor de docent: bepaal vooraf wat de minimale en maximale omvang moet zijn. Geef duidelijk aan wat er in ieder geval in het verslag moet staan).
• Geef aan wat het maatschappelijke probleem is en waarom het een maatschappelijk probleem is.
• Zoek nog twee bronnen die met het onderwerp uit de documentaire te maken hebben.
• Gebruik die bronnen en de documentaire om antwoord te geven op de vragen die horen bij de benaderingswijze van maatschappijkunde. (Dat zijn bijvoorbeeld: welke groepen zijn bij dit probleem betrokken? Welke belangen hebben zij? Welke waarden en normen spelen een rol?).
• Bedenk een plan om het probleem aan te pakken. Schrijf duidelijk op wat precies het maatschappelijke probleem is en hoe jij de oplossing ziet. Als het maatschappelijke probleem in het verleden speelt, doe dan alsof je in die tijd een oplossing moest bedenken.

Drugsverslaving in de jaren zeventig

Documentaire De heroïne epidemie

In de jaren zeventig konden drugsverslaafden in Amsterdam heel gemakkelijk aan heroïne komen. Die heroïne kwam uit Azië en er was een grote markt voor. Het aantal verslaafden groeide met duizenden per jaar. Dat leverde een enorm aantal diefstallen op en problemen met zwervende en rondhangende junks. Andere Tijden laat mensen aan het woord die toen met die problemen te maken hadden.

Dit onderwerp past bij de thema's Criminaliteit en rechtsstaat en Politiek en beleid.

De opkomst van xtc in de jaren tachtig

Documentaire House, pillen en extase

Eind jaren tachtig waaide de housemuziek over uit de Verenigde Staten. Bij housefeesten gebruikten de feestgangers vaak een nieuwe drug: xtc. Nederland wordt een belangrijke producent van xtc-pillen. De politie weet niet meteen hoe ze hier het best mee om kunnen gaan. Maar langzamerhand krijgt de politie het probleem beter onder controle.

Dit onderwerp past bij de thema's Criminaliteit en rechtsstaat en Politiek en beleid.

De opkomst van ouderenpartijen in de jaren negentig

Documentaire De grijze revolutie

Bij de verkiezingen in 1994 kwam voor het eerst een ouderenpartij in de Tweede Kamer. Dat was het Algemeen Ouderen Verbond (AOV). De partij kreeg zes zetels in de Kamer. Dat deze partij zoveel stemmen kreeg, was onder meer het gevolg van een uitspraak van de lijsttrekker van het CDA. Die had gezegd dat de AOW niet verder zou stijgen. Ouderen waren bang dat hun AOW-uitkering gelijk zou blijven, terwijl de prijzen in de winkels wel elk jaar een beetje stijgen. Een deel van die ouderen ging stemmen op het AOV. Maar het succes duurde niet lang…

Dit onderwerp past bij de thema's Politiek en beleid en Mens en werk.

Onderzoek naar de Bijlmerramp

Documentaire Politiek spel rond de Bijlmerramp

Op 4 oktober 1992 boorde een vrachtvliegtuig van El Al zich in twee flats in de Amsterdamse Bijlmermeer. Bij de ramp kwamen 43 mensen om. Na de eerste schrik ontstond er veel onrust onder de bevolking. Mensen vroegen zich af welke lading er precies in het vliegtuig zat. Ook waren er mensen in 'witte pakken' gezien in de buurt van de rampplek. Wat deden die daar en wie waren het? Een commissie uit de Tweede Kamer onderzocht zes jaar later wat er precies gebeurd was in 1994. Niet iedereen was tevreden over de resultaten van dat onderzoek.

Dit onderwerp past bij het thema Politiek en beleid.

De jaren vijftig: armoede in Brabant

Documentaire Noodgebied Brabant

In de jaren vijftig was Nederland bezig met de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog. De welvaart steeg, maar niet overal. In Noord-Brabant werd het dorp Sint Willebrord tot noodgebied verklaard. De werkloosheid was er hoog, de armoede groot en er werd veel gesmokkeld. De burgemeester en de minister van Maatschappelijk Werk wilden de problemen aanpakken.

Dit onderwerp past bij de thema's Politiek en beleid en Mens en werk.

Het basisinkomen

Documentaire Gratis geld

Stel dat we iedereen in Nederland een basisinkomen geven. Mensen krijgen geld, maar hoeven daar niets voor te doen. Dat klinkt misschien te mooi om waar te zijn. In het programma Tegenlicht wordt onderzocht of dat basisinkomen een goed idee is. Het is veel eenvoudiger dan het huidige stelsel met een groot aantal verschillende uitkeringen en toeslagen. Is het basisinkomen misschien een oplossing voor de werkloosheid die ontstaat als robots ons werk overnemen?

Dit onderwerp past bij het thema Mens en werk.

Vijftigplussers zijn dé doelgroep voor bedrijven

Documentaire Het grijze goud

Vergrijzing wordt vaak als een probleem gezien. Vooral voor de overheid. Men vraagt zich af of we de AOW-uitkeringen en de zorg voor ouderen nog wel kunnen betalen als er minder jongeren zijn om het geld te verdienen. Maar jonge ondernemers zien juist kansen in de steeds groter wordende doelgroep van de senioren. De hedendaagse ouderen willen niet worden weggezet als versleten en afgedankt, maar zijn juist vitaal en levenslustig. Een deel van die ouderen heeft ook voldoende koopkracht. Terwijl 80% van het Nederlands vermogen bij de vijftigplussers zit, is slechts 10% van de marketing en de reclame op die doelgroep gericht.

Dit onderwerp past bij de thema's Mens en werk en Massamedia.

Big data: wat gebeurt er met je privacy?

Documentaire Uw persoonlijke data zijn goud waard

Overal en altijd wordt er informatie over je verzameld en opgeslagen. Via mobiele telefoon en computer wordt elke stap die je zet, vastgelegd. Bijvoorbeeld door bedrijven als Google, Facebook, Apple en Twitter. Deze persoonlijke gegevens worden niet voor niets bewaard, ze zijn goud waard. Jouw locatiegegevens, e-mails, foto's, sms'jes en wat je nog meer digitaal produceert geven informatie over wie je bent. En die persoonlijke gegevens worden niet alleen gebruikt om je op maat gesneden advertenties te sturen.

Dit onderwerp past bij de thema's Massamedia en Criminaliteit en rechtsstaat.