Vaardigheden in het schoolexamen
Een belangrijke mogelijkheid voor een schoolspecifieke invulling van het schoolexamen kan gevonden worden in het combineren van de inhoud met vakvaardigheden. Een school kan ervoor kiezen in het PTA de toetsing van vaardigheden uit de exameneenheden K1, K2, K3, V3 en V4 gecombineerd met vakinhouden uit de verschillende exameneenheden aan bod te laten komen.
Het toetsen van vakinhoudelijke eindtermen is hierbij niet het doel, de vakinhouden fungeren als middel voor het toetsen van onderzoeks- en ontwerpvaardigheden. Bij de beoordeling van het schoolexamen kan dit tot uitdrukking worden gebracht door evenveel gewicht te geven aan deze vaardigheden als aan de inhoudelijke aspecten.
In het schoolexamen kunnen naast vakvaardigheden ook algemene vaardigheden, zoals zelfstandig werken, samenwerken, presenteren, informatie verwerven en verwerken en rekenvaardigheden geëxamineerd worden. Dit kan in alle vakken van het schoolexamen plaatsvinden en is niet specifiek voor het vak scheikunde (nask2).
Vakspecifieke vaardigheden
Bij de specifieke vaardigheden voor het vak scheikunde gaat het met name om:
- technisch/instrumentele vaardigheden;
- onderzoeksvaardigheden;
- ontwerpvaardigheden.
Technisch/instrumentele vaardigheden
In een opdracht van een schoolexamen kunnen technische/instrumentele vaardigheden geëxamineerd worden. Te denken valt aan:
- het herkennen en gebruiken van diverse scheikundige meetapparaten;
- het gebruiken van meetprogramma's op de computer;
- het gebruik van simulatieprogramma's.
Onderzoeksvaardigheden
Wanneer er in de opdracht sprake is van een experimenteel onderzoek, dan kunnen de volgende aspecten in de fasen van het onderzoek getoetst worden:
| Onderzoek voorbereiden |
|
|---|---|
| Onderzoek uitvoeren |
|
| Onderzoek afsluiten |
|
Voorbeeld Poetsen met Cola
Over de wonderbaarlijke mogelijkheden van Coca Cola, anders dan het gebruik als frisdrank, zijn tal van volksverhalen in omloop. Coca Cola zou een prima middel zijn om roestige plekken weer schoon te krijgen. Vlekken in kleding of op porselein verdwijnen als sneeuw voor de zon. Stuivers en roestige spijkers blinken weer na een nachtje in de cola/ Een ander verhaal is dat cola door verf en metaal kan 'eten' en dat het nagels kan oplossen, cola lost zelfs rauw vlees op en kan het glazuur van tanden in een nachtje oplossen. Ligt het aan de zuurgraad van de cola? Hebben andere frisdranken hetzelfde vermogen als cola?
- stel een onderzoeksvraag op;
- stel een werkplan op voor je onderzoeksvraag;
- laat je werkplan door een docent bekijken.
Ontwerpvaardigheden
Wanneer er in de opdracht sprake is van een technisch ontwerp, dan kunnen de volgende aspecten in de fasen van het ontwerp getoetst worden:
- een werkplan maken voor het uitvoeren van een ontwerp;
- een ontwerp of een deel ervan bouwen;
- ontwerpproces en -product evalueren, rekening houdend met ontwerpeisen en randvoorwaarden;
- voorstellen doen voor verbetering.
Voorbeeld
Leerlingen krijgen de opdracht een haargel te maken om vervolgens een productielijn te maken. In dit practicum maken leerlingen kennis met een productieproces (zie NASK2/V/1). De leerlingen worden verdeeld in groepjes en per groepje wordt een van de leerlingen aangewezen als hoofdoperator. De hoofdoperator geeft instructies aan het team en blijft goed opletten of alles verloopt volgens het voorschrift. De leerlingen mengen niet alleen de juiste stoffen met elkaar, maar worden ook uitgedaagd om na te denken over de eisen waar haargel aan moet voldoen. Vervolgens besteden ze zorg aan de verpakking en merknaam van hun ontworpen gel. Als de gel klaar is, wordt de kwaliteit getest in het haar van de scholieren.