Publicaties

Om een beeld te krijgen van de kennis, vaardigheden en houdingen van leerlingen aan het eind van het basisonderwijs voert de Inspectie van het Onderwijs periodiek onderzoek uit. Dat gebeurt op basis van een domeinbeschrijving. Daarin is opgenomen wat de wettelijke eisen zijn voor de inhoud van het specifieke domein en wat bekend is over de stand van zaken van het domein. Een volgend onderzoek naar rekenen-wiskunde staat gepland voor 2023. Daarin zullen het onderwijsaanbod en de leerresultaten rekenen-wiskunde in kaart worden gebracht van groep 8-leerlingen van het reguliere basisonderwijs (bo), schoolverlaters van het speciaal basisonderwijs (sbo), en – voor het eerst – van schoolverlaters van het speciaal onderwijs (so). Deze domeinbeschrijving vormt de basis voor het geplande peilingsonderzoek.

Veel kleutergroepen en voorschoolse voorzieningen werken graag met thema’s. Om te zorgen dat kinderen optimaal spelend leren, is het belangrijk dat de thema’s goed aansluiten op hun belevingswereld. Beredeneerd werken met een thema (thematiseren) helpt om kinderen te motiveren en hen nieuwsgierig te maken.

In augustus 2017 is een nieuw examenprogramma maatschappijwetenschappen voor havo en vwo landelijk ingevoerd. Karakteristiek voor het nieuwe programma is de concept-contextbenadering. Daarmee verdween de traditionele, thematische aanpak van het oude programma. Het nieuwe examenprogramma bevat compleet vernieuwde domeinen en een nieuwe begrippenstructuur in de vorm van vier hoofdconcepten en 23 kernconcepten. Om een beeld te krijgen over de manier waarop het programma in de praktijk ingevuld en gewaardeerd wordt, zijn docenten drie en leerlingen twee keer gevraagd hun ervaringen met het programma te delen. De eerste ervaringen van docenten en leerlingen met het nieuwe programma zijn in het algemeen gematigd positief. De uitgebreide resultaten van het onderzoek zijn te lezen in dit rapport.

Een paar jaar na de invoering van de nieuwe examenprogramma's voor de bètavakken blijken behoorlijk wat ambities van de vernieuwingsprojecten vervuld te zijn. Maar met één ambitie is het niet zo goed gelukt: veel docenten biologie, natuur- en scheikunde vinden de examenprogramma's nog steeds te vol. SLO wilde preciezer weten waar de overladenheid in zit en hoe die te voorkomen of te bestrijden is. Daarvoor heeft SLO voor deze drie bètavakken onderzoek gedaan met per vak twee deelstudies: een analyse van enkele veelgebruikte methodes en een gesprek met een lerarenpanel. In dit verslag zijn de uitkomsten van het onderzoek te lezen.

Leraren uit het primair en voortgezet onderwijs nemen graag aanbod af van culturele instellingen. Met hun leerlingen bezoeken ze musea of culturele plekken en ze gebruiken(digitaal) lesaanbod van de instellingen op verschillende manieren in hun lessen. Ontwikkelaars en aanbieders van cultureel lesmateriaal willen graag dat het onderwijs hun materialen gebruikt. Maar hoe kunnen zij hun aanbod zo goed mogelijk laten aansluiting bij de doelen van de verschillende vakken en/of leergebieden? De zes scenario’s in deze handreiking schetsen de mogelijke rollen van de leraar als gebruiker van cultureel erfgoed. Elk scenario helpt de aanbieders van cultureel erfgoed om met de leraar in gesprek te gaan over de beste manier waarop hun aanbod aan kan sluiten bij de vraag van de scholen.

Verhalend ontwerpen doet een groot beroep op de betrokkenheid van kinderen. Als leerkracht benut je de natuurlijke nieuwsgierigheid van ieder kind om samen met hen een verhaal te vertellen. Jij maakt het begin en de rode draad en nodigt de kinderen uit om daar hun eigen ideeën aan toe te voegen om het verhaal af te maken. Zo stimuleer je eigenaarschap bij kinderen over hun eigen leer- en ontwikkelproces. Dit uitgewerkte voorbeeld laat zien hoe de principes van formatief evalueren verweven kunnen worden in de onderbouw van het primair onderwijs. Na een korte toelichting op verhalend ontwerpen en formatief evalueren wordt een stappenplan gepresenteerd dat de onderwijsinhouden en de pedagogische en onderwijskundige ideeën over goed onderwijs met een formatieve insteek bijeenbrengt.

SLO onderzoekt in een meerjarige pilot op 24 scholen hoe het conceptexamenprogramma technologie en toepassing wordt ingevoerd en geïmplementeerd. Hoe ziet het programma er in de lespraktijk uit en is het haalbaar, uitvoerbaar en toetsbaar volgens docenten en leerlingen? In dit rapport zijn de resultaten van de tweede tussenmeting in leerjaar 3 vmbo-gl/tl te lezen.

Hoe zorg je er als leraar voor dat leerlingen weten waar zij naartoe werken, dat ze weten wat ze al kunnen en wat ze nodig hebben om het leerdoel te behalen? Wanneer en hoe geef je als leraar zinvolle feedback? Hoe bepaal je vervolgstappen? En ook: hoe betrek je de leerlingen bij hun leren en geef je hen verantwoordelijkheid voor hun eigen leren? Formatief evalueren biedt leraar en leerlingen inzicht in het leerproces. Dit document gaat in op wat formatief evalueren precies inhoudt en hoe de leraar het kan inpassen in de onderwijspraktijk.

We willen als samenleving graag weten wat leerlingen in Nederland leren op school. Daarom worden al sinds 1987 periodieke peilingsonderzoeken gehouden in het primair onderwijs. De onderzoekers kijken hierbij naar de beschreven onderwijsdoelen, het onderwijsaanbod en de onderwijsopbrengsten. De uitkomsten van de peilingsonderzoeken geven een landelijk beeld van wat kinderen leren op school en ze vertellen ook hoe deze resultaten zich in de tijd ontwikkelen. Aan de basis van de peiling ligt een domeinbeschrijving voor het betreffende leergebied, in dit geval Mens en maatschappij. Dat leergebied bestaat als zodanig nog niet. Daarom loopt deze beschrijving vooruit op nog te ontwikkelen kerndoelen en volgt hij de structuur van de voorstellen van Curriculum.nu uit 2019. Verder geeft de beschrijving een stand van zake van de inhouden zoals die nu op de basisschool aan bod (zouden moeten) komen.