Publicaties

Het KNAW-rapport Digitale geletterdheid in het voorgezet onderwijs constateert dat de digitale geletterdheid van leerlingen sterk verbeterd moet worden. SLO en het ministerie van OCW onderschrijven de noodzaak voor aandacht voor dit onderwerp in het funderend onderwijs, gezien de steeds meer ‘medialiserende’ en digitaliserende wereld waarin wij leven. De vraag is echter wat er precies wordt bedoeld met digitale geletterdheid, welke aspecten daarvan wenselijk worden gevonden voor het onderwijs en welke plaats dat zou moeten hebben in het curriculum. Digitale geletterdheid wordt vaak in verband gebracht met 21e eeuwse vaardigheden. Ook zijn er andere verwante begrippen zoals mediawijsheid, informatievaardigheden, ICT-vaardigheden, computational thinking, advanced skills, informatiekunde en informatica. De vraag is hoe deze begrippen te duiden zijn en wat overeenkomsten en verschillen zijn. Het ministerie van OCW heeft SLO gevraagd de begrippen te verhelderen en met elkaar in verband te brengen.

Het huidige onderwijsdebat richt zich onder meer op de vraag welke kennis en vaardigheden van belang zijn om leerlingen voor te bereiden op een snel veranderende maatschappij. Veel van deze vaardigheden worden samengevat onder de noemer ‘21e eeuwse vaardigheden’. Het betreft generieke vaardigheden en daaraan te koppelen kennis, inzicht en houdingen die nodig zijn om te functioneren in, en bij te dragen aan de toekomstige samenleving. Het Ministerie van OCW heeft SLO gevraagd te onderzoeken wat deze vaardigheden precies inhouden en in hoeverre ze aandacht krijgen c.q. zouden moeten krijgen in het funderend onderwijs (het basisonderwijs en de onderbouw van het voortgezet onderwijs). Daarbij is gevraagd specifiek aandacht te besteden aan digitale geletterdheid. De conclusie van het onderzoek is dat de 21e eeuwse vaardigheden weinig doelgericht en structureel aan de orde komen in het huidige curriculum voor het funderend onderwijs. Het rapport beveelt aan de positie van de vaardigheden in het beoogde en uitgevoerde curriculum te versterken en ze een meer zichtbare plek in de landelijke leerplankaders te geven.

Kijk op ontwikkeling in de voorschoolse voorzieningen is met deze uitgave zowel herzien als uitgebreid. De publicatie biedt een instrument om de voortgang in de ontwikkeling van kinderen van 0 tot 4 jaar te observeren, stimuleren en registreren. In de afgelopen jaren zijn er verschillende ontwikkelingen geweest die aanleiding waren voor een herziening. Er zijn doelen voor het jonge kind geformuleerd en opbrengstgericht werken is belangrijk geworden, evenals het waarborgen van de doorgaande lijn. Ook thematieken als het vroegtijdig signaleren van talent en de invoering van passend onderwijs vroegen om aanpassing en uitbreiding van de observatielijst. Met deze lijst kunnen alle kinderen worden gevolgd binnen de voorschoolse voorziening. Een overdrachtsformulier helpt bij een 'warme' overdracht tussen de voor- en vroegschoolse voorziening om zo de doorgaande ontwikkeling van de peuter zo goed mogelijk te waarborgen.

Bijlagen behorend bij: Dyslexie en Dyscalculie: een kwestie van aanpakken. Verkenning naar aanleiding van motie 17

Er is een separate publicatie met bijlagen (zelfde AN)

Vanaf augustus 2014 moeten scholen zorgen dat er voor elke leerling die extra ondersteuning nodig heeft een passende plek is, zo mogelijk in het regulier onderwijs. Wat dit precies gaat betekenen voor de leraar is niet duidelijk. Het ontwikkelen van een gemeenschappelijke visie op het thema en een zekere afbakening van wat binnen de initiële opleiding thuishoort en wat in post-initiële trajecten een plaats zou kunnen krijgen, kan helpen bij de invulling van passend onderwijs in het curriculum van de pabo. In 2012 heeft SLO een literatuuronderzoek uitgevoerd naar lerarencompetenties voor passend onderwijs. Op basis daarvan zijn drie digitale vragenlijsten ontwikkeld en uitgezet onder onderwijscoördinatoren, opleiders Nederlands en opleiders rekenen-wiskunde van een groot aantal pabo's. Daarnaast zijn uitvoerige gesprekken gevoerd met betrokkenen van vier pabo's en zijn de curricula van deze pabo's bestudeerd. Ook de beleidscontext waarin pabo's functioneren en hun curriculum (her)ontwerpen is beschreven.

Deze landelijke werkconferentie is een tweede vervolg op het Symposium Genredidactiek/Genre Pedagogy, gehouden in 2010. Bij de afsluiting van dit symposium is afgesproken de mogelijkheden tot verdieping van taalgerichtvakonderwijs met behulp van Systemic Functional Linguistics (SFL) en genredidactiek verder uit te werken in diverse 'proeftuintjes' In dit verslag zijn de verslagen van alle plenaire lezingen en rondetafels opgenomen. Het is te lezen als een vervolg op het verslag van de landelijke werkconferentie van 2011 getiteld Genres in schoolvakken.

Per 1 januari 2012 richt het Informatiepunt Onderwijs & Talentontwikkeling van SLO zich behalve op het primair onderwijs ook op het voortgezet onderwijs. In verband met deze 'nieuwe' doelgroep is geïnventariseerd op welke wijze het voortgezet onderwijs op dit moment het onderwijs voor (hoog)begaafde en talentvolle leerlingen vorm geeft, welke toekomstplannen er zijn en welke behoeften aan ondersteuning het voortgezet onderwijs heeft zodat het Informatiepunt van SLO hierop in kan spelen.

In opdracht van het ministerie van OCW heeft SLO in 2010 en 2011 in het project Passende perspectieven onder meer gewerkt aan een uitwerking van de referentieniveaus voor leerlingen met een specifieke onderwijsbehoefte. Dit heeft geresulteerd in het ontwikkelen van diverse leerplanproducten voor taal en rekenen die leerkrachten een handvat bieden om passend onderwijsaanbod voor deze groep leerlingen te arrangeren. In het schooljaar 2012 - 2013 zijn de ontwikkelde producten uitgeprobeerd in taal- en rekenpilots. Deze rapportage doet verslag van de resultaten van de pilot, trekt enkele algemene conclusies en doet aanbevelingen voor vervolgstappen.

In opdracht van en in samenwerking met de Stuurgroep Watereducatie is een curriculumvoorstel watereducatie ontwikkeld met als doel het thema water in het basis- en het voortgezet onderwijs een meer vanzelfsprekende plaats te geven. Het curriculumvoorstel biedt een inhoudelijke prioritering van de vele mogelijke aspecten die aan het thema water zijn te onderscheiden. Het is bedoeld als een landelijk schooloverstijgend kader, dat uitnodigt en inspireert tot uitwerkingen op school- en klasniveau, waarbij wordt uitgegaan van eigen keuzes, inspanningen en profilering van scholen. Op basis van dit curriculumvoorstel kunnen concretere lessenplannen ontwikkeld worden in samenwerking met scholen, waterschappen en (regionale) partners. Met dit voorstel, waarin doelen en inhouden op macroniveau zijn beschreven, kunnen samenhangende keuzes voor inhouden, leermiddelen en didactiek gemaakt worden.