Publicaties

Deze vakoverstijgende handreiking hoort bij de nieuwe examenprogramma's biologie, natuurkunde en scheikunde havo en vwo die in augustus 2013 van kracht zijn geworden in de tweede fase van het voortgezet onderwijs. Een van de doelen van de vakvernieuwingen is het creëren van meer samenhang binnen en tussen de verschillende bètaprogramma's. Deze handreiking wil docenten en docentenopleiders helpen om samenhang en afstemming in de klas vorm te geven. Eerst wordt gekeken naar verschillende vormen van samenhang en naar de ervaringen van pilotscholen. Daarna volgen suggesties voor inhoudelijke afstemming met concrete voorbeeldmodules. Bij deze handreiking hoort een digitaal gedeelte in de vorm van een Excelbestand. In dit bestand staan de verschillende examenprogramma's naast elkaar en is er gekeken waar overeenkomstige concepten of contexten voorkomen.

Het onderwerp van deze publicatie is het vak Engels als schakel in de aansluitingsketen havo - hbo. Aan de hand van deskresearch, interviews met docenten en enquêtes onder leerlingen, in zowel hbo-instellingen als op toeleverende havo-scholen, is nagegaan of er sprake is van aaansluitingsproblematiek, en zo ja welke. Geconcludeerd wordt dat wat bij het vak Engels een goede aansluiting het meest in de weg staat, niet zozeer de taalbeheersing van de leerling is, maar het ontbreken van afstemming tussen de accenten die het voortgezet- en het vervolgonderwijs leggen in die taalbeheersing, èn de toenemende discrepantie in taaldidactiek.

Deze publicatie laat zien hoe de leraar binnen zijn eigen leergebied taalgericht kan werken, hoe hij zijn lessen kan herontwerpen en lesmateriaal op een andere manier kan inzetten. Naast deze zijn er nog drie publicaties ontwikkeld die dienst doen als vakspecifieke ondersteuning voor docenten die dagelijks te maken hebben met de spanning tussen gestelde vakdoelen en de taalvaardigheid van leerlingen. Het betreft publicaties voor de vakkenclusters groen vmbo, de talen en exacte vakken.

Deze publicatie laat zien hoe de leraar binnen zijn eigen leergebied taalgericht kan werken, hoe hij zijn lessen kan herontwerpen en lesmateriaal op een andere manier kan inzetten. Naast deze zijn er nog drie publicaties ontwikkeld die dienst doen als vakspecifieke ondersteuning voor docenten die dagelijks te maken hebben met de spanning tussen gestelde vakdoelen en de taalvaardigheid van leerlingen. Het betreft publicaties voor de vakkenclusters groen vmbo, mens- en maatschappijvakken en de talen.

De invoering van het Referentiekader taal en rekenen stelt het basisonderwijs voor de vraag langs welke weg de eindniveaus 1F en 1S/2F te bereiken zijn. Hoe is de opbouw van de leerstof voor de verschillende domeinen over de groepen 1 tot en met 8? Welke didactiek is geschikt om die leerstof in de verschillende groepen aan de orde te stellen? Een serie van vier publicaties, elk over één van de domeinen van het taalonderwijs, wil antwoord geven op deze vragen. Deze publicatie bevat een uitwerking van doorlopende leerlijnen voor het leesonderwijs. Na een kort schematisch overzicht van de leerstoflijnen bij het domein lezen en een beschrijving van de algemene kenmerken van de leerlijn lezen, volgt een karakteristiek van het lezen in groep 1 tot en met 8.

Sinds de invoering van het referentiekader taal en rekenen heeft SLO zich ten doel gesteld de referentieniveaus concreet te maken en ervaring op te doen met het werken ermee. Deze publicatie presenteert een concretisering van het referentiekader taal aan de hand van een specifieke taak: het boekverslag. In de SLO benadering is het boekverslag een middel om leerlingen in hun ontwikkeling te begeleiden, zowel op het gebied van literaire competentie als op het gebied van schrijven.

Dit vakdossier bevat een beschrijving van de stand van zaken van Engels in het basisonderwijs (Eibo).Hoofdstuk 1 geeft een overzicht van de beleidsontwikkelingen en gaat in op de verschillende generaties kerndoelen. In hoofdstuk 2 wordt de lespraktijk beschreven. Wanneer starten scholen met Engels, hoeveel tijd wordt er wekelijks aan besteed, hoe wordt Engels gegeven, met welk materiaal en welke toetsen? Hoofdstuk 3 gaat in op de opleiding en toerusting van leerkrachten, zowel wat de didactische als de linguïstische vaardigheden betreft waarover huidige en toekomstige leerkrachten bij voorkeur zouden moeten beschikken.Hoofdstuk 4 belicht de tendens om eerder dan in groep 7 met Engels te starten en wat dit betekent, onder andere met het oog op doorstroming naar het voortgezet onderwijs.Hoofdstuk 5, ten slotte, plaatst de stand van zaken wat betreft Eibo in internationaal perspectief en doet enkele aanbevelingen om de kwaliteit van de praktijk van Eibo te verbeteren.

Deze publicatie doet verslag van een onderzoek dat in 2013 is uitgevoerd onder studenten en docenten van een viertal mbo-opleidingen. Doel was een nadere verkenning van de aansluiting tussen vmbo-tl en mbo voor Engels. Er is met name gevraagd naar de ervaringen en waarnemingen van de betrokkenen: wat verwachten eerstejaarsstudenten van de aansluiting, hoe hebben tweedejaarsstudenten de aansluiting ervaren en wat zijn de waarnemingen en ervaringen van docenten?

Vanaf 2004 zijn er in samenwerking met de overheid begaafdheidsprofielscholen gerealiseerd. Deze scholen bieden structureel een programma aan aan meerbegaafde leerlingen. De veronderstelling is dat wanneer het curriculum beneden het niveau van de leerling ligt, het brein niet geneigd is actief te reageren. Het leerplan moet dan ook aangepast worden aan de behoeften van deze groep leerlingen. Dit kan bijvoorbeeld door een breder en meer verdiepend aanbod vanuit de bètavakken, waarbij aandacht is voor een uitdagende inhoud en voor natuurwetenschappelijke vaardigheden als onderzoeken, ontwerpen en waarderen en oordelen. Dit aanbod kan worden vormgegeven onder de paraplu van Life & Science en kan ook onder deze naam ingeroosterd worden. Het voorliggende leerplankader is bedoeld is om coördinatoren en docenten te helpen met het inrichten van de lessen Life & Science in de onderbouw.

In opdracht van het ministerie van OCW heeft SLO een kennisbasis ontwikkeld voor de natuurwetenschappelijke vakken en technologie in de onderbouw: natuurkunde, scheikunde, biologie, fysische geografie en technologie. De kennisbasis is bedoeld als een richtinggevend leerplankader, naast de wettelijk vastgestelde kerndoelen, met alle ruimte voor curriculaire uitwerkingen op schoolniveau. Bij de vakinhouden wordt op vier beheersingsniveaus (vmbo-b, vmbo-k/g/t, havo en vwo) aangegeven wat als basisstof verondersteld wordt (in een doorlopende leerlijn) en waar keuzemogelijkheden liggen. De werkwijzen en denkwijzen die karakteristiek zijn voor alle bètavakken, zijn per vakgebied beschreven en bieden de mogelijkheid tot samenhangend en toekomstgericht onderwijs. Ook biedt de kennisbasis vele kansen om talentontwikkeling te stimuleren: ze biedt een basis voor complexe vraagstukken die om creativiteit en denkkracht vragen, een uitdaging voor leerlingen, zowel in het vmbo als het havo/vwo.