Publicaties

Deze handreiking is gebaseerd op de ervaringen uit het Project "Taaltaken in doorlopende leerlijnen"in 2008. Beschreven wordt hoe docenten van vmbo en mbo samen leerzame activiteiten kunnen ontwikkelen die uitmonden in het gezamenlijk uitvoeren van taaltaken door vmbo- en mbo-leerlingen.Door het persoonlijke contact tussen de docenten van beide opleidingen ontstaat meer zicht op elkaars onderwijs en een grotere betrokkenheid bij overdracht en aansluiting.De taaltaken in een levensechte, beroepsgerichte context zijn voor leerlingen interessant en aantrekkelijk. Voor mbo-studenten is het communiceren met "echte' klanten motiverend. Door de rol van de beroepsbeoefenaar te vervullen krijgen zij bovendien zicht op hun eigen functioneren in de vreemde taal. Dit past bij de competentiegerichte benadering van hun totale opleiding. De vmbo-leerlingen maken via de uitvoering in het ROC kennis met de mbo-opleiding en het beroep. Zij ervaren dat het onderwijs nauw verbonden is met de praktijk. Ze zien de mbo-leerlingen functioneren in de beroepscontext en kunnen van hen horen wat zij vinden van deopleiding en het beroep en aan welke eisen zij moeten voldoen.

De Werkplaats Kindergemeenschap te Bilthoven is overgegaan op het werken in domeinen met de taakgerichte benadering. Voor dit type onderwijs zijn leerzame taaltaken ontwikkeld en instrumenten waarmee deze taken op hun leerzaamheid kunnen worden beoordeeld. Docenten die met deze benadering aan de slag zijn gegaan hebben behoefte aan een breder repertoire rond scaffolding en rond het consolideren van kennis, vooral het memoriseren van vocabulaire en structuren. In deze publicatie wordt onderzocht op welke momenten tijdens de voorbereidings- en 'nabereidings'fase (= reflectie + consolidatie) van de taaltaak de docent scaffolding-technieken kan inzetten, welke activiteiten, welke type vragen, welke soorten interventie effectief zijn en welke juist contraproductief. Het memoriseren van vocabulaire en structuren is niet als apart probleem bestudeerd maar is meegenomen als onderdeel van de tips bij het scaffolden.

Na een periode van experimenteren en ontwikkelen is het examenprogramma Sport, Dienstverlening en Veiligheid (SDV) vastgesteld in augustus 2008. Evenals de andere examenprogramma's voor het vmbo zijn de eindtermen voor SDV ook globaal geformuleerd. De exameneenheden voor alle vakken en beroepsgerichte programma's bestaan in de meeste gevallen nog maar uit één eindterm, waarin de inhoud van de betreffende exameneenheid is samengevat. Dit heeft geresulteerd in eindtermen die op een algemeen en op een hoog abstractieniveau zijn geformuleerd. Omdat de herziening van de examenprogramma’s slechts betrekking heeft op een globalere omschrijving van de exameneisen, wordt het globaal omschreven examenprogramma al van toepassing vanaf het examenjaar 2009. Voor de exameneenheden die met een schoolexamen afgesloten worden (tweederde deel van het examenprogramma) zijn alleen de globaal geformuleerde eindtermen vastgesteld. De scholen hebben daardoor ruimte voor het maken van eigen inhoudelijke keuzes voor de concretisering van die eindtermen, maar zijn niet verplicht van die geboden ruimte gebruik te maken. Voor scholen die de geboden ruimte wel willen benutten heeft SLO de voorliggende handreiking gemaakt die bedoeld is om docenten ideeën aan te reiken.

Na een periode van experimenteren en ontwikkelen is het examenprogramma Techniek-breed vastgesteld in augustus 2008. Evenals de andere examenprogramma's voor het vmbo zijn de eindtermen voor Techniek-breed ook globaal geformuleerd. De exameneenheden voor alle vakken en beroepsgerichte programma's bestaan in de meeste gevallen nog maar uit één eindterm, waarin de inhoud van de betreffende exameneenheid is samengevat. Dit heeft geresulteerd in eindtermen die op een algemeen en op een hoog abstractieniveau zijn geformuleerd. Omdat de herziening van de examenprogramma’s slechts betrekking heeft op een globalere omschrijving van de exameneisen, wordt het globaal omschreven examenprogramma al van toepassing vanaf het examenjaar 2009. Voor de exameneenheden die met een schoolexamen afgesloten worden (tweederde deel van het examenprogramma) zijn alleen de globaal geformuleerde eindtermen vastgesteld. De scholen hebben daardoor ruimte voor het maken van eigen inhoudelijke keuzes voor de concretisering van die eindtermen, maar zijn niet verplicht van die geboden ruimte gebruik te maken. Voor scholen die de geboden ruimte wel willen benutten heeft SLO de voorliggende handreiking gemaakt die bedoeld is om docenten ideeën aan te reiken.

Leerlingen moeten zichzelf leren kennen voordat ze keuzes kunnen maken over hun loopbaan.Complicerende factor hierbij is dat ze dat in het vmbo al op zeer jonge leeftijd moeten doen. Dit stelt hoge eisen aan de inhoud en de kwaliteit van loopbaanoriëntatie en begeleiding. Willen scholen de leerling centraal stellen en aandacht besteden aan de individuele loopbaan van de leerling dan zal daar binnen het programma structureel aandacht aan besteed moetenworden. Deze publicatie is dan ook bedoeld als een handreiking voor managers, coördinatoren, decanen en mentoren die serieus werk willen maken van LOB en zowel visie als beleid aan willen scherpen.

SLO heeft, in opdracht van het ministerie van OCW, onder de noemer Verbindend leren - Praktijknabije beroepsoriëntatie, samen met vier scholen gewerkt aan de organisatie en vormgeving van Loopbaanoriëntatie en -begeleiding (LOB) in de theoretische leerweg van het vmbo. Het resultaat in de de vorm van deze publicatie bevat een aangescherpte visie op LOB, de kaders voor een leerplan, voorbeeldopgaven, schoolervaringen en inzichten over de inhoud en de wijze van begeleiding van leerlingen. In een losse bijlage 'Leerroutes voor LOB' worden lessuggesties en ideeën gegeven voor het ontwikkelen van beroeps- en opleidingsbeelden.

Hoe krijgt de begeleiding van leerlingen binnen loopbaanoriëntatie vorm? Voor de begeleiders van het keuzeproces die werk willen maken van hun begeleiding is de map "Reflecteren op maat" een hulpmiddel om met de leerling het gesprek te voeren over onder andere zijn of haar passie, ambities en ervaringen. Gesprekken met leerlingen moeten er toe leiden dat leerlingen leren om te reflecteren. Het voeren van een goed inhoudelijk reflectiegesprek met leerlingen is bijzonder moeilijk en vraagt veel oefening. Ter ondersteuning van dit proces wordt in "Reflecteren op maat" een methodiek, oefenmateriaal en achtergrondinformatie gegeven.

In deze handreiking worden mogelijkheden gegeven om een actieve leefstijl bij jongeren van 12-15 jaar te bevorderen vanuit een integrale aanpak in de schoolse situatie. Het uitgangspunt van deze handreiking is dat een actieve leefstijl alleen kan worden bevorderd wanneer dit thema door middel van een multidisciplinaire aanpak op verschillende niveaus van de school onder de aandacht wordt gebracht bij de leerlingen. Wil een school daarin slagen dan zal zij moeten inspelen op verschillende persoonlijke, sociale en fysieke omgevingsdeterminanten van zowel binnen als buiten de school. Daarbij moet rekening worden gehouden met de individuele verschillen en behoeftes van de specifieke doelgroep. Het bevorderen van een actieve leefstijl is niet alleen een taak voor het vak lichamelijke opvoeding. Daar is de gehele school mee gemoeid. Meer hulp wordt verkregen door het inzetten van leerlingen, collega-docenten en ouders als 'sportambassadeurs'. De school dient samenwerkingsverbanden aan te gaan met partners uit de nabije sportomgeving zoals sportverenigingen, commerciële sportaanbieders, combinatiefunctionarissen, afdeling sport en welzijn van de gemeente en mogelijk andere instellingen zoals de GGD. Bij deze aanpak is het noodzakelijk dat het een en ander zowel binnen- als buitenschools wordt gecoördineerd door een coördinator actieve leefstijl.

Doel van deze publicatie is om de interactie in de doeltaal (in dit geval Frans) tussen leerling en docent en leerlingen onderling te stimuleren en te verbeteren door mondelinge taalhandelingen binnen de klas in deelgebieden aan te bieden. Docenten kunnen de publicatie gebruiken als repertorium bij de meeste gebruiksituaties in de klas.