Burgerschap (specifiek)

Democratische vaardigheden, sociaal-emotionele ontwikkeling, levensbeschouwing: Ben je op zoek naar specifieke methoden of andere lesmaterialen waarin meerdere facetten van burgerschap expliciet aan de orde komen? Of zoek je naar handreikingen om concreet invulling te geven aan burgerschapsonderwijs in de klas? Kijk dan eens in deze lijst. Of zoek verder via het linkermenu.

BURGERboek, Actua Uitgeverij BV, 2014-2016. Doelgroep: vmbo 1-4, havo/vwo 1-6, mbo
Serie modules voor burgerschap in het vo en mbo die leerlingen wil voorbereiden op de liberaal-democratische, multiculturele samenleving. Module 1 richt zich op de 'Eigen waarden', module 2 gaat over de 'Nederlandse democratie' en het onderwerp van module 3 is 'Samen leven'. SLO analyse burgerschapsvorming (2017) (pdf, 443 kB)

Burgerschap - Erasmus voor de klas, Huis van Erasmus, 2020. Doelgroep po 7-8, vo 1-2 
Twaalf thematische modules (gratis PowerPoints, waarvan er zeven gereed zijn) gebaseerd op de ideeën en idealen van Erasmus voor een vreedzame en verdraagzame samenleving. Elke module kan in twee tot drie lessen worden behandeld. Met begeleidende teksten en actieve werkvormen die uitnodigen tot kritisch denken, tot zelfreflectie, en tot het aangaan van een open dialoog met elkaar.

Burgerschap in de klas, Van Gorcum, 2022. Doelgroep: (aankomende) leraren 
Geïntegreerd werk- en leerboek burgerschap voor leraren (in opleiding) met concrete opdrachten om zelf een mening te vormen over het burger-zijn en goed burgerschapsonderwijs. Er verschijnen aanvullende (les)suggesties en tips bij dit boek.

Burgerschap PrO, Schoolblocks, 2021, Doelgroep: pro
Doorlopende leerlijn burgerschap voor leerjaar 1 tot en met 3 van praktijkonderwijs. De methode is actueel, interactief en flexibel doordat docenten zelf onderdelen kunnen toevoegen of weghalen. Acht thema's: mediawijsheid, geld, werk, samenleven, relaties en seks, ik en mijn omgeving, gezondheid, vrije tijd. Per thema ongeveer 20 lessen met dezelfde opbouw: klassikale start - reguliere lessen - eindopdracht - afsluitende quiz. De lessen staan op LessonUp (kanaal van Schoolblocks).

Burgerschap VO, Schoolblocks, 2023, Doelgroep: vmbo 1-2, havo/vwo 1-3 
Doorlopende leerlijn burgerschap voor de onderbouw van het vo (versie voor vmbo en voor havo/vwo). De methode is actueel, interactief en flexibel in te zetten. Elf thema's: vrijheid en gelijkheid, je stem laten horen, democratie in actie, jouw verhaal, iedereen is anders, samen leven, digitale wijsheid, wereldburgers, tech for good, duurzaamheid, gezonde maatschappij. Vaste lesopbouw: introductie, theorie, doen-opdracht en nabespreking. De lessen staan op LessonUp (kanaal van Schoolblocks).

Burgerschapskaarten(Methode M), Uitgeverij NEO, 2022, Doelgroep: vmbo 1-4, havo/vwo 1-3 
Deze online module maakt deel uit van Methode M maar is ook los verkrijgbaar. De module besteedt aandacht aan de burgerschapscompetenties: democratisch handelen, maatschappelijk verantwoord handelen, omgaan met conflicten en omgaan met verschillen. Lessenreeks van 20 lessen (kaarten). De kaarten kunnen los van elkaar gebruikt worden.

Democratiefabriek, Stichting Vredeseducatie, 2014-2022. Doelgroep: po 7-8, vmbo 1-4, havo/vwo 1-6
Interactieve, mobiele tentoonstelling over vrede, democratie en burgerschap. Jongeren bezoeken in duo's de democratiefabriek, ze krijgen er allerhande opdrachten die hen telkens uitdagen hun eigen ideeën, hun twijfels, opinies en vooroordelen ter discussie te stellen. Onderwerpen gaan over samenleven, diversiteit, actief burgerschap en onze democratie. Bekijk de handleiding.

Digitale Scheurkalender Burgerschap, Kunstgebouw en Erfgoedhuis Zuid-Holland, 2020. Doelgroep: vmbo 1-2 
Na inlog (password: burgerschap) gratis toegankelijke digibordlessen waarmee docenten van verschillende vakgebieden (bijv. ckv, geschiedenis, maatschappijleer) twaalf thema's rond burgerschap kunnen behandelen. De thema's zijn: vrijheid van meningsuiting, democratie, gelijkheid, solidariteit, identiteit, globalisering, diversiteit, digitaal samenleven, worden wat je wilt, duurzaamheid, Sint+ Piet en mensenrechten. Vanuit het perspectief van kunst en erfgoed worden jongeren gestimuleerd om met andere ogen naar zichzelf en hun omgeving te kijken. Een les duurt ongeveer een kwartier, maar kan met eigen voorbeelden en ruimte voor discussie een heel lesuur duren. Na de lancering gaven docenten onder meer aan dat ze graag lessen willen die aansluiten bij een actualiteit. De les Sint + Piet was de eerste les in deze nieuwe reeks.

Hanna's mission, NTR: SchoolTV, 2013. Doelgroep: vmbo 1-2, havo/vwo 1-3
Schooltv-serie over het thema burgerschap. In de serie inspireert Hanna, een presenterende cartoonfiguur, de leerlingen een project op te zetten voor het goede doel. Ze legt ook uit hoe je daar via de moderne media bekendheid aan kunt geven.

iSociety, Vodix BV, 2022. Doelgroep: vo 
Volledig digitale methode voor maatschappijleer en burgerschapsvorming voor alle niveaus van voortgezet onderwijs. In elk hoofdstuk worden zowel leerdoelen voor maatschappijleer als voor burgerschap geformuleerd en zijn er ook praktijkopdrachten voor burgerschap. Leerlingen bestuderen maatschappelijke problemen vanuit verschillende invalshoeken: politiek-juridisch, sociaaleconomisch, sociaal cultureel en vergelijkend. Ook worden actuele voorbeelden uit het dagelijks nieuws betrokken.

​Je hebt makkelijk praten, School & Veiligheid, 2016. Doelgroep: po, vo
Handleiding voor het begeleiden van gesprekken over maatschappelijk gevoelige onderwerpen zoals: vrijheid van meningsuiting, vluchtelingenproblematiek, extremisme en seksuele diversiteit.

Kies 1, leerwerkboek burgerschap (tweede druk), Deviant, 2016. Doelgroep: pro, vso, mbo
Methode burgerschap die bestaat uit een leerwerkboek en een digitaal oefen- en toetsprogramma Kies Online. Het leerwerkboek bestaat uit negen thema's: kiezen; samen leven; veiligheid; politiek; werk; geld; media; gezondheid; relaties en seks.
Elk thema bestaat uit vier lessen met korte theorieblokken, voorbeelden en opdrachten, een overzicht van belangrijke woorden en één les met keuzeopdrachten voor het portfolio.
SLO analyse burgerschapsvorming (2017) (pdf, 297 kB)

LEF Burgerschap, LesLab, 2023. Doelgroep: vo
Burgerschapsmethode voor het voortgezet onderwijs. De methode is een interdisciplinair programma en gericht op vaardigheidsontwikkeling, op actie en veranderingsgericht werken en op zelfreflectie en zelfevaluatie. Twaalf thema's voor onder- en bovenbouw. De eerste zes bovenbouwthema's (24 lessen) zijn aan het begin van schooljaar 2023-2024 verkrijgbaar. De rest volgt in de loop van het schooljaar.

Nederland is van ons allemaal, Ten Brink Uitgevers, 2020. Doelgroep: po, vo, mbo
Handboek Burgerschap voor leerkrachten, docenten en andere professionals die met jongeren werken. De VIP-methode (Vrijheid, Identiteit en Participatie) staat centraal en biedt handvatten om met leerlingen op een respectvolle manier in gesprek te gaan over lastige, gevoelige of gepolariseerde sociale en maatschappelijke thema’s. Het zet aan tot dialoog, kritisch denken, inleven in elkaar, zelfreflectie, relativeren en leren van elkaar. Bekijk de website met onder andere de links naar filmpjes etc. bij de lessen.

De Nieuwsrubriek, Deviant, 2023. Doelgroep: pro, vso, mbo 
Digitaal programma met wekelijks actuele onderwerpen en hulpmiddelen om in te zetten bij de burgerschapsles. Met  nieuwstest (online quiz) en poll van de week. Aantal keer per jaar kant- en-klare lessen over actuele onderwerpen. Versie voor mbo en een voor PrO-vso.

Overal burgerschap, Educatieve Uitgeversgroep en Map out, 2022. Doelgroep: vmbo/vo 1-2
Het leerwerkboek voor leerjaar 1 en 2 is gereed. Het is afgestemd op de voorstellen voor het herziene curriculum. De kern wordt gevormd door de democratische waarden in onze samenleving als individu, in omgang met anderen en in omgang met de samenleving. Op papier en/of digitaal beschikbaar. De lesmethode bevat: het leerwerkboek, een docentenhandleiding, voortgang per leerling, PowerPoints, hoofdstuktoetsen en test-jezelf toetsen.

Qompas voor de klas, Burgerschap en LOB, Qompas, 2020. Doelgroep: vmbo, havo, vwo 
Kant-en-klare interactieve klassikale lessen over LOB en burgerschap en vakoverstijgende projecten rond actuele onderwerpen (zoals: plastic soep, sociale media, discriminatie, mensenrechten (ism Amnesty International). Daarbij staat dialoog centraal. Elke les is voorzien van instructies, een presentatie voor de leerlingen en waar nodig werkbladen om te printen. Het aanbod van LOB en burgerschapslessen wordt continue uitgebreid en geactualiseerd. De lessen zijn gebaseerd op de grote opdrachten van Curriculum.nu en het wetsvoorstel 'Verduidelijking Burgerschapsopdracht in het funderend onderwijs'. Vraag gratis proefaccount aan.

Sign of the Times in de klas!, Lespakket voor het onderwijs, NieuwWij, 2020. Doelgroep: vo 4-6
Vijf lesvideo's (van ongeveer 20 min.) met bijbehorende werkvormen over democratie, klimaat, religie, ongelijkheid en leiderschap. Bij de werkvormen is aangegeven bij welke  burgerschapsdoelen ze aansluiten: democratie, participatie en/of identiteit.

SKILL your future - burgerschap voor het voortgezet onderwijs, Codename Future, 2023. Doelgroep: vmbo, havo/vwo 
Samenhangend aanbod voor burgerschap. Thematische modules die aansluiten bij de belevingswereld van jongeren. Tien domeinen: persoonlijke groei, social skills, veerkracht, omgaan met geld, de maatschappij, mediaskills, slimmer leren, skills voor de toekomst, technologie, duurzaamheid & wereldburgerschap. Gesprek in de klas staat centraal. Methode is nog in pilotfase. Aanmelding mogelijk.

StruX- Burgerschap, Boom beroepsonderwijs, 2020, Doelgroep: pro, vso-cluster 3 en 4
Tweede herziene druk van StruX- Ik en de maatschappij. De methode beoogt leerlingen op te leiden naar een zelfstandige plaats in de maatschappij, naar arbeid en als entreeopleiding. Het geeft sturing aan het proces: wie ben ik, wat wil ik en wat kan ik om zo een realistisch zelfbeeld te vormen. De leerlijn voor burgerschap bestaat uit vier delen. Dit titeloverzicht biedt ook informatie over de onderwerpen die daarbij aan de orde komen.

Terra Nova Minimaatschappij, Stichting Terra Nova - Democratisch Design, 2017. ​po 5-8, vo, mbo
Burgerschapsspel en discussietool om lastige maatschappelijke thema’s naar de belevingswereld van kinderen en jongeren te brengen. Aan de hand van een verhaallijn op een onbewoond eiland discussiëren ze in teams over hun ideale samenleving. Tijdens hun avontuur worden ze uitgedaagd door morele dilemma’s. Ze verkennen wat voor hen ‘juist’ is en wat niet en nemen het heft in eigen handen om hier iets voor te organiseren. Meer info: Facebookpagina. Terra Nova is ook onderzocht in het kader van het door NRO gesubsidieerde project ‘Burgerschapsonderwijs in het voortgezet onderwijs: wat werkt voor wie en waarom?’.

Wijs worden, methode filosofie, levensbeschouwing en burgerschap, Damon BV, Uitgeverij, 2012-2013. Doelgroep: havo/vwo 1-3
Methode filosofie, levensbeschouwing en burgerschap. Het zwaartepunt van de methode ligt op verantwoordelijkheid, burgerschap en ethiek.
SLO methodebeschrijving (pdf, 132 kB) (2014)
SLO analyse seksuele diversiteit (2014). De analyseresultaten van Wijs Worden zijn te vinden vanaf pagina 49.
SLO analyse burgerschapsvorming (2017) (pdf, 155 kB)

Wijs worden basis, Damon BV, Uitgeverij, 2014-2015. Doelgroep: vmbo t 1-2, havo 1-3
Methode filosofie, levensbeschouwing en burgerschap. Naast levensbeschouwelijke vragen komen ook filosofie en burgerschapsvorming aan de orde.
SLO methodebeschrijving (2016) (pdf, 124 kB)
SLO analyse burgerschapsvorming (2017) (pdf, 155 kB)

Wijs worden tweede fase, Damon BV, Uitgeverij, 2020. Doelgroep: havo/vwo 4-6 
Leerboek en docentenhandleiding voor ethiek, levensbeschouwing en filosofie met aandacht voor burgerschap.

Youngwize, Youngwize, 2022. Doelgroep: vo 4-6, pro, mbo 
Educatief videoplatform met modules over relevante (burgerschaps)thema's zoals: omgaan met agressie, online pesten, sexting, slim omgaan met geld. Er verschijnen telkens nieuwe modules die worden ontwikkeld in samenwerking met (vak)experts en worden gepresenteerd door één van de vier Youngwize-presentatoren. Er zijn ook interactieve tests en opdrachten.