leermaterialen

Hoe (her)formuleer ik een probleem zodat computertechnologie het kan helpen oplossen? Wat is een algoritme? Wat is debuggen? Kennen je leerlingen basisprincipes van programmeren?

Er is voor computational thinking een schat aan materiaal van uitgevers en andere instanties. Neem eens een kijkje in onderstaande lijst. Er zit vast iets tussen waar jouw leerlingen graag mee aan de slag gaan.

Mis je nog wat of klopt iets niet meer? Neem dan contact op met Emma Oude Egberink (e.oudeegberink@slo.nl).

Bouw je BEP

(Bouw je Bep, 2020)
po 4-8, vo 1-2
Doe-het-zelf-pakket waarmee leerlingen een BEP (robotje) bouwen, het programmeren en een eigen identiteit geven. Online lessen (instructiefilmpjes) en leskisten (met benodigde materialen). Ook gastlessen zijn mogelijk.
www.bouwjebep.nl

BYOR (Build Your Own Robot)

(Solly Systems)
po 4-8, vo 1-2
Met de BYOR schoolset en schoolkit kunnen leerlingen zelf werkende robots, apparaten of kunstobjecten bouwen met gerecyclede materialen zoals oud papier, oude verpakkingen en verschillende knutselmaterialen. Als de creatie klaar is kan deze ook geprogrammeerd worden door het toevoegen van de Micro:Bit. Er zijn 5 lessen ontwerpend leren en 5 lessen creatief programmeren.
www.byor.nl/educatie/

Code Avengers

(Code Avengers, 2016) 
po 5-8, vo
Lesmateriaal en cursussen om websites, games en apps te leren programmeren. Met specifiek gedeelte voor leraren.
www.codeavengers.com

Code Studio

(Code.org.)
po 1-8, vo 1-2
Online cursussen programmeren. Van cursussen voor beginners tot JavaScript Tools voor het vo. Bevat zowel oorspronkelijke lessen in het Engels als vertaald Nederlandstalig lesmateriaal. Leerlingen kunnen er ook zelf mee aan de slag.
https://studio.code.org

CodeCombat

(CodeCombat, 2014-2016)
po 5-8, vo 1-6
Online platform waarmee leerlingen leren programmeren door het spelen van een spel. Vanaf het eerste level wordt gebruik gemaakt van getypte code. De kant-en-klare programmeerlessen zijn beschikbaar in JavaScript, Python en binnenkort Java. CodeCombat is een open source project ontwikkeld in het Engels. Er wordt gewerkt aan (Nederlandse) vertalingen.
www.codecombat.com

CodeKinderen

(Stichting Codeklas en Kennisnet, 2014)
po 3-8, vo 1-2
Website met gratis te downloaden lesmateriaal voor computational thinking. Benodigde lesbrieven, werkbladen, handleidingen enz. worden als pdf aangeboden. De lesactiviteiten zijn over drie thema’s verdeeld: Unplugged (programmeren zonder computer), Maken ('gewone' objecten gebruiken en die vervolgens interactief maken; creatief aan de slag) en
Programmeren (zelf een stukje code, game of app programmeren).
www.codekinderen.nl

De Creatieve Code

(MU&Partners, 2017)
po 6-8, vo 1-3
Leerlijn creatief programmeren waarbij codes, waaruit onze digitale wereld is opgebouwd, worden gecombineerd met kunst. Samen met kunstenaars worden programmeertalen ontdekt en toegepast, met kunstwerken als eindresultaat. Programma's en tools die aan bod komen zijn onder andere: Scratch, Snap, Processing, Arduino en LEGO Mindstorms. Zowel digitaal als unplugged.
www.decreatievecode.nl

Digi-doener

(FutureNL, 2018)
po 1-8, vo 1-2
Wekelijks een gratis nieuwe les met digitale doedingen voor onder-, midden- of bovenbouw po of onderbouw vo. De lessen zijn geschikt voor één uur digitale geletterdheid in combinatie met één van de kernvakken. De lessen bestaan uit een lesbrief, digiles en handleiding.
www.lessonup.com

Fundament Informatica voor de bovenbouw

(Instruct, 2021-2022)
havo/vwo 4-6
Methode informatica, sluit aan op het examenprogramma 2019. Kernprogramma voor alle leerlingen bestaat uit zes domeinen: vaardigheden, grondslagen, informatie, programmeren, architectuur, interactie. Keuzethema’s: databases, cognitieve computing (AI), programmeerparadigma’s, netwerken, security.
www.instruct.nl

GameMaker

(Yoyogames)
po 7-8, vo
Ontwerpen van spellen met het programma GameMaker. Informatie voor het onderwijs op Nederlandse GameMaker Community.
www.gamemaker.io/en

GoTo leerlijn

(Studio Tast, 2017)
po 6-8, vo 1-3
GoTo is een tekenrobot om zelf interactieve kunst te creëren. De GoTo leerlijn bestaat uit drie levels elk gebaseerd op een andere programmeertaal (Scratch, Processing, Pyhton). GoTo is ook onderdeel van De Creatieve Code.
www.studiotast.com/goto

Hack in the class

po 6-8, vo
Deze stichting wil de kennis van leerlingen in het basis- en middelbaar onderwijs rondom technologie, hacken en internetveiligheid verbeteren. De site bevat zowel informatie voor leerlingen als voor ouders en leraren. Ook zijn er lesmaterialen te vinden over hacking, privacy en veiligheid, programmeren en logica, data en informatie.
www.hackintheclass.nl

Hedy

(Hedy)
po 6-8, vo 1-2
Hedy is een gratis lesprogramma dat leerlingen laat oefenen met programmeren. Het is een programmeertaal dat speciaal is ontwikkeld voor leerlingen in de bovenbouw van het po en de onderbouw van het vo. Het is een tekstuele programmeertaal gebaseerd op het typen van codes, zoals echte programmeurs dat ook doen. Daarbij is Hedy meertalig, dus er kan ook geprogrammeerd worden in de Nederlandse taal in plaats van in de Engelse taal. Dit maakt het programma laagdrempeliger voor leerlingen.
www.hedy.org

Iedereen kan programmeren: Puzzels

(Apple Education, 2019)
po 6-8, vo 1-2
Lesprogramma voor het gebruik van Swift Playgrounds, een app waarmee kinderen leren programmeren door interactieve puzzels op te lossen en figuren te besturen. De handleiding bevat klassikale activiteiten om leerlingen de basisconcepten zoals lussen, variabelen en functies van programmeren te leren. Met de leerlingenhandleidingen kunnen leerlingen in hun eigen tempo werken.
www.apple.com

Informatica unplugged.nl

vo
De docent vindt op deze site vele voorbeelden van unplugged werkvormen inclusief uitleg, materialen en verwijzingen naar het curriculum Digitale Geletterdheid en informatica. Het gaat om werkvormen waarbij geen computers worden gebruikt en waarbij de nadruk ligt op concepten zoals algoritmen en programmeren. Leerlingen leren op een efficiënte wijze over deze concepten en krijgen op deze manier inzicht in de werking van de ICT in de wereld om hen heen.
www.informaticaunplugged.nl

Leaphy

(Stichting Leaphy, 2018)
po 7-8, vo 1-3
Robotica voor iedere leerling. Met lerarentrainingen voor een goede start. Peer2peer-educatie: leerlingen ontwikkelen en geven les. Bouwfilmpjes, toegankelijke werkboeken, tipboeken en lerarenhandleiding. Eenvoudige gratis software en een community.
www.leaphy.nl

Leapo, the learning portal

(WisMon)
po, vo, (v)so
Online lesportaal met praktische informatie over diverse onderwerpen zoals robotica & programmeren, 3D-printen, VR en W&T. Themakanalen met uitgewerkte leerlijnen met lesbrieven en cursussen. Voor gespecialiseerd onderwijs is een themakanaal ontwikkeld met een volledige leerlijn digitale geletterdheid so-vso. De content wordt door het jaar heen uitgebreid.
www.leapo.nl

LEGO Mindstorms

(Heutink)
po 7-8, vo 1-2
Een programmeerbaar LEGO-blok (EV3-steen). Leerlingen ontwerpen zelfstandig via een grafische programmeeromgeving een programma en laden dat in. Daarna voert de Mindstorms EV3 de opdrachten uit.
www.heutink.nl

Leren met WisMon

(WisMon, 2020)
po 5-8, vo
Gratis lesmateriaal speciaal voor docenten die meer met robotica en programmeren, 3D-ontwerpen en virtual reality willen doen in het (online) onderwijs. De lesbrieven bevatten een docentenhandleiding en handige oefenopdrachten voor leerlingen. In de lessen wordt gewerkt met het principe ‘hele taak eerst’. Leerlingen starten niet met deeltaken, maar krijgen meteen een afsluitende opdracht. Wanneer leerlingen meer ondersteuning nodig hebben, kunnen ze gebruikmaken van blocks. Deze helpen leerlingen deeltaken te voltooien die nodig zijn om de hele taak goed af te ronden.
www.wismon.nl

Lyceo CodeLab

po 7-8, vo 1-3
Leren programmeren en ontwikkelen van computer skills. Vier CodeLabs: games maken, Microsoft Office, websites bouwen, cybersecurity.
www.lyceo.nl

Microbit101

(Microbit101, 2018)
po 6-8, vo 1-2
Een doos (kit) met lesmaterialen om 101 Microbit projecten te maken. De projecten zijn beschreven van basis tot expert met steeds drie verschillende niveaus.
www.microbit101.nl

Programmeer de drone

(FutureMindz)
vo 1-2
Lesmodule bestaande uit tien levels waarmee leerlingen, met de basisprincipes van blokprogrammeren of python, zelfstandig in kleine groepjes aan de slag gaan met het programmeren van een Tello EDU Drone. 
www.futuremindz.nl

Programmeren kun je leren Stap voor Stap

(Schoolsupport, 2016)
po 6-8, vo 1-2
Vierdelige boekenserie met handleiding om zelfstandig kennis te maken met programmeren en programmeertalen. Deel 1 is niet meer leverbaar.
1. Algoritmes, instructies geven en debuggen met Logo en Scratch. 2. Tips om sneller te kunnen werken door het gebruik van lussen, herhalingen en variabelen. 3. Scratch, Python en Sprites (de 'if'-instructies). 4. Maken van webpagina's in HTML en JavaScript. Handleiding met leerdoelen, de belangrijkste programmeerconcepten en programmeertalen, suggesties voor veilig internetgebruik en extra opdrachten.
schoolsupport.nl

Programmeren met Python

(Visual Steps, 2016)
po 5-8, vo 1-6
Boek met de basisbeginselen van de gratis programmeertaal Python. Nieuwe termen worden stap voor stap uitgelegd en programmeercode wordt ontleed. Met programmeerpuzzels ter afsluiting. Een handleiding kan na aanmelden gedownload worden.
www.visualsteps.nl

Programmeren voor kinderen

(Lannoo, 2015-2017)
po 6-8, vo 1-2
Driedelige serie boeken over programmeren. Met achtergrondinformatie, voorbeelden, oefeningen en stap-voor-stap instructies om programma's te schrijven in Scratch en Python.
www.lannoo.be/nl

RoboCup Junior Nederland

po 6-8, vo 1-6
Jaarlijkse competitie waaraan leerlingen van 9 tot 19 jaar kunnen meedoen met zelfgebouwde robotjes.
www.robocupjunior.nl

RoboMind en RoboMind Academy

po 5-8, vo
Educatieve Nederlandstalige programmeeromgeving in de nieuwe programmeertaal ROBO. Daarmee wordt de basis van logica, informatica en robotica verkend. Momenteel wordt voor het basisonderwijs een driejarige leerlijn ontwikkeld. Deze les geeft hiervan een voorbeeld.
www.robomind.net/nl
www.robomindacademy.com

RobotWise

po 1-8, vo 1-6
Een lesprogramma dat zich richt op ervaringsgericht onderwijs met fysieke robots als hulpmiddel. Het programma biedt kant en klare lesprogramma’s , inclusief de mogelijkheid tot een RobotWise co-teacher ter ondersteuning. Op een interactieve manier werken leerlingen spelenderwijs aan hun sociale en digitale vaardigheden. Dit doen zij door op een laagdrempelige manier robots te programmeren. 
www.robotwise.nl

Robowijs

(Tech Your Future, 2022)
po 7-8
Uit het onderzoeksproject RoboWijs kwam naar voren dat kinderen met een autismespectrumstoornis hun sociale vaardigheden kunnen vergroten door samen met klasgenoten te werken aan een programmeerbare robot. Samen met leraren en onderzoekers is een lessenserie ontworpen voor de bovenbouw van het basisonderwijs.
De lessenserie bestaat uit zes thema's waarbij leerlingen leren om in samenwerkingsverband te programmeren. Ieder thema duurt een week en heeft eigen doelen op het gebied van samenwerken en programmeren. Bij ieder thema hoort een docentkaart en leerlingkaarten. Op de docentkaart staan de leerdoelen en wat de docentenrol is gedurende dat thema. Op de leerlingkaarten staan opdrachten voor de leerlingen. Beide kaarten zijn gratis te downloaden op de website.
www.techyourfuture.nl

De Schoonheid en Vreugde van programmeren

(BJOC-NL)
vo
Leerlingen gaan in deze cursus programma's schrijven met behulp van de Snap-programmeertaal. Ze leren een aantal van de meest belangrijke ideeën in de informatica, zijn creatief  en denken na over de maatschappelijke gevolgen van informatica.
bjoc-nl.github.io

Scratch en Scratchweb

po 5-8, vo 1-2
Met Scratch leren leerlingen van 8 tot 14 jaar programmeren en kunnen ze eigen interactieve verhalen, spellen en animaties maken. De creaties kunnen met anderen worden gedeeld in de online gemeenschap.
Stichting Scratchweb verzamelt en schrijft ook vrij te gebruiken lesmateriaal.
www.scratchweb.nl

STEAMvidz

(Techni Science, 2022)
po 7-6, vo 1-4
Online leerplatform waarmee leerlingen zelfstandig technologiewijsheid en 21^e-eeuwse vaardigheden kunnen ontwikkelen. Verschillende modules waaronder programmeren, VR, robotica, 3d en 2d ontwerpen. Daarnaast zijn er voor verschillende niveaus praktijkgerichte opdrachten waarmee leerlingen, met behulp van how-to-video's  zelfstandig aan de slag kunnen.
https://steamvidz.nl/

Wikiwijs - Digitale geletterdheid po-vo-(v)so

(Kennisnet)
po 1-8, vo, (v)so
Open lesmateriaal, tips en informatie voor de vier domeinen van digitale geletterdheid: ICT-basisvaardigheden, informatievaardigheden, mediawijsheid en computational thinking. Speciaal voor het (v)so is er een themapagina met leermaterialen rond thema's zoals: veiligheid en privacy, nep en echt, zoeken en vinden.
https://www.wikiwijs.nl/startpagina/dgpovo/