Onderwijsdoelen

Kan ik opdrachten uit de methode overslaan? En kan ik bepaalde opdrachten vervangen door eigen materiaal? Wat zijn mijn plichten als leraar en wat is mijn ruimte als het om het zelf invullen van het examenprogramma gaat?

De betekenis van het examenprogramma

Het examenprogramma vind je op de site van examenblad.nl. In het examenprogramma staat in algemene(globale) eindtermen beschreven wat leerlingen aan het eind van de bovenbouw moeten kennen en kunnen. Ook benoemt het examenprogramma welke domeinen op het centraal examen en welke op het schoolexamen getoetst moeten worden.

De betekenis van het centraal examen

Ook de syllabus vind je op examenblad.nl. In de syllabus vind je de stof die op het centraal examen getoetst wordt specifieker beschreven. De globale eindtermen zijn gespecificeerd. De makers van het centraal examen, Cito, gebruiken deze specifieke beschrijvingen van de eindtermen bij het samenstellen van de eindexamenopgaven. Je ziet in de eindexamenopgave vaak dat Cito kiest om een nieuwe context (of casus) te gebruiken om vragen te stellen.

De betekenis van het schoolexamen

Voor het schoolexamen zijn de globale eindtermen van het examenprogramma niet wettelijk verder gespecificeerd. Hier heeft de school of leraar dus veel vrijheid om dat deel van het examenprogramma in te vullen. De globale eindterm moet wel in het onderwijs- en toets-programma (het PTA) aan bod komen. Om leraren toch te helpen bij het uitwerken van de globale eindterm naar de school- en toets-praktijk heeft SLO een handreiking gemaakt. Hierin staan voorbeelden hoe je bepaalde onderwerpen kunt uitwerken en toetsen. Je geeft aan hoe de in het examenprogramma beschreven (globale) eindterm aan bod komt.

Als je onderwijs benadert als een combinatie van vaardigheden (domein A) en inhouden (de overige domeinen), dan zie je dat er tal van combinaties mogelijk zijn. De school eigen ruimte zit in de mate waarin je bijvoorbeeld onderzoeken in je lessen en toetsing laat terugkomen en aan welk(e) domein(en) je dit koppelt.

Examenprogramma’s en lesmethodes

In lesmethodes is het examenprogramma uitgewerkt tot een volledig lesprogramma. Hierin maken de schrijvers allerlei keuzes. Ze voegen bijvoorbeeld een voorbeeld toe omdat het de stof verheldert of een nieuw begrip omdat het de samenhang tussen twee andere begrippen duidelijk maakt. In sommige methodes is het karakter van de stof (CE-SE) direct zichtbaar door de gekozen opmaak of wijze van hoofdstuk- en paragraafindeling.

Het kenmerk van het examenprogramma economie – concept-contextbenadering

Elk examenprogramma heeft zijn eigen kenmerken. Nederlands is anders dan economie. Economie is anders dan bedrijfseconomie. Kenmerkend voor het examenprogramma economie is de zogenaamde concept-context benadering: dit houdt in dat leerlingen een set van vastgestelde concepten kan toepassen om diverse economische contexten te begrijpen. Methodemakers, maar ook makers van centraal examens, kunnen hier oneindig in variëren. Zij kunnen ook concepten uit de verschillende domeinen combineren. Als leraar moet je de leerlingen hierin oefenen. Je moet hen een bepaalde lenigheid leren in het toepassen van economische concepten.

Bij economie is het idee dat de leerlingen leren hoe zij met een economische bril naar de werkelijkheid kunnen kijken. Het mooie aan economie is dat deze werkelijkheid zich elke dag opnieuw aandient. Je kunt als leraar de actualiteit de klas binnenhalen. Als leraar kun je aan de hand van de economische concepten deze actualiteit ‘ordenen’, duiden. En gaandeweg het programma kunnen leerlingen dit zelf ook steeds beter en zien ze verbanden.

Alle doelen en leerlijnen in één tool met Leerplan in beeld

Maak je als school bewust keuzes in het curriculum, passend bij jouw leerlingen en visie? Dan wil je goed weten wat de (wettelijke) doelen zijn en hoe de doorlopende leerlijnen in elkaar zitten. Hoe zorg je dat jouw onderwijsprogramma goed aansluit bij wat leerlingen eerder hebben gehad? Hoe maak je een goede mix van verplichte stof en keuzeonderdelen? Zoek je naar meer samenhang tussen de vakken?
Leerplan in beeld helpt je op weg. Het is een digitale tool met doorlopende leerlijnen van primair onderwijs tot bovenbouw vo, maar ook alle wettelijk voorgeschreven kerndoelen en eindtermen per vak.