Burgerschap (geïntegreerd)

Je kunt met burgerschap in meerdere vakken en leergebieden aan de slag. In het primair onderwijs valt onder andere te denken aan wereldoriëntatie, geschiedenis en levensbeschouwing. Aspecten van burgerschap kunnen daarbij geïntegreerd aan bod komen. Kijk maar eens bij onderstaande voorbeelden:

Wereldoriëntatie
Aardrijkskunde
Geschiedenis
Kunstzinnige oriëntatie
Levensbeschouwing

Wereldoriëntatie

Er zijn diverse methoden voor oriëntatie op jezelf en de wereld waarin ook burgerschap, vaak in samenhang, wordt aangeboden. Een overzicht daarvan is op deze pagina te vinden.

Van onderstaande wereldoriëntatiemethode is door SLO ook een analyse gemaakt op inhoudelijke en didactische aspecten van burgerschapsvorming.

Naut Meander Brandaan 2e versie, Malmberg BV BAO, 2017. Doelgroep: po 3-8
Wereldoriëntatiemethode voor drie vakgebieden: natuur en techniek (Naut), aardrijkskunde (Meander) en geschiedenis (Brandaan). Integratie van kennis, vaardigheden en toepassen. Leerlijn 21e eeuwse vaardigheden en onderzoekend en ontwerpend leren. Inclusief wetenschap en technologie.
SLO analyse Burgerschapsvorming (2017) (pdf, 150 kB)

Ook zijn er andere materialen voor Oriëntatie op jezelf en de wereld die bijdragen aan burgerschapsvorming. Zoals:

17 Doelen die je deelt, Duurzaamheid.nl, 2020. Doelgroep: po 7-8 
Digibordlessen over de 17 Werelddoelen (ook wel de Sustainable Development Goals genoemd). Leerlingen ontdekken door de interactieve opzet niet alleen meer over de doelen die bijdragen aan een leefbare wereld, maar ook wat ze hiervoor zélf kunnen doen.

Kidsweek in de klas, 2023. Doelgroep: po 5-8
Digitale methode waarbij leerlingen aan de hand van actuele artikelen uit Kidsweek en SamSam aan de slag gaan met geïntegreerde opdrachten voor wereldoriëntatie, taal en burgerschap. Tien keer per jaar is er een burgerschapsthemanummer. Lesmateriaal op twee niveaus: voor groep 5/6 en voor groep 7/8. Lesopbouw: instructie, digibordles, verdiepende tekst, verwerkingsopdrachten, afsluitende quiz.

Aardrijkskunde

Argus Clou, aardrijkskunde, Malmberg BV BAO, 2012. Doelgroep: po 3-8
In deze aardrijkskundemethode zijn de acht aspecten van wereldburgerschap in thema's verwerkt. Het betreft de volgende aspecten: diversiteit, identiteit, mensenrechten, duurzame ontwikkeling, globalisering, verdeling, vrede en conflict en mondiale betrokkenheid.
SLO analyse Burgerschapsvorming (2016) (pdf, 648 kB).

Geschiedenis

Anne Frank Krant (2024), Anne Frank Stichting, 2024. Doelgroep: po 7-8
Educatief lespakket over het leven van Anne Frank, de Tweede wereldoorlog en de Jodenvervolging. De jaarlijks verschijnende krant staat dit jaar in het teken van oorlogsdagboeken. Het basispakket bestaat uit een krant voor elke leerling en een docentenhandleiding. En extra: Van D-Day tot bevrijding. In 2024 is het tachtig jaar geleden dat geallieerde troepen in Normandië aan land kwamen om nazi-Duitsland te verslaan. Er is digitaal verdiepingsmateriaal op het LessonUp-kanaal.

Anne Frank videodagboek in de klas, Anne Frank Stichting, 2020. Doelgroep: po 6-8 
In deze werkvorm gaan leerlingen in het basisonderwijs aan de hand van een zelf te vouwen werkboekje aan de slag met kijk- en denkvragen die aansluiten op het Anne Frank videodagboek en de extra educatieve afleveringen.

Argus Clou, geschiedenis, Malmberg BV BAO, 2012. Doelgroep: po 3-8
Geschiedenismethode die werkt volgens het principe van ontdekkend en onderzoekend leren.
SLO analyse Burgerschapsvorming (2016) (pdf, 636 kB).

Denkboek 4 en 5 mei, Nationaal Comité 4 en 5 mei, 2022. Doelgroep: po 7
Met het Denkboek dagen we leerlingen van groep 7 uit om zelf na te denken over de Tweede Wereldoorlog, herdenken en vieren, vrijheid en democratie. Bij het Denkboek is een kinderwebsite beschikbaar https://denkboek.nl/.

Leren met strips: Tweede Wereldoorlog, Stripmaker des Vaderlands, 2020. Doelgroep: po 5-8, vo 1-6
Deze lesbrief bevat het volledige propaganda stripboekje ‘Flits de Herder en Bull de Dog’, dat in 1943 door de bezetter op alle basisscholen werd verspreid. Met vragen en opdrachten waaruit gekozen kan worden voor verschillende leeftijdsgroepen en niveaus.

Onderwijsplatform Roosje Foundation Educatie. Doelgroep: po, vo
Digitale lessen over de jonge, joodse Nederlandse danseres Roosje Glaser (1914-2000), haar tijdgenoten en de Shoah. Centraal staan thema’s als: ‘een bezeten wereld’, ‘verzet en verraad’, ‘over leven in Westerbork en Auschwitz’ en ‘thuiskomst?’. Uniek foto- en filmmateriaal ondersteunt de lessen en biedt mogelijkheden om maatschappelijke thema’s en dilemma’s van toen en nu aan de orde te stellen.

Oorlog en dekolonisatie, SLO, 2015. Doelgroep: po 7-8, vo
Publicatie waarin een inhoudelijke heroriëntatie op de Tweede Wereldoorlog en de dekolonisatie van Nederlands-Indië wordt uitgewerkt. Daarbij wordt expliciet de relatie met burgerschap gelegd. De publicatie omvat analyses van leerplannen, methodes en geeft inzicht in de wijze waarop leraren beide onderwerpen aan de orde stellen. Met bijlagen (analyses en inventarisatie lesmateriaal).

Waar is Anne Frank - Lesmateriaal Lieve Kitty, Netwerk Film Educatie, 2022. Doelgroep: po 7-8, vo 
Te downloaden lespakket (docentenhandleiding en werkbladen) bij de film 'Waar is Anne Frank'. De lessen gaan in op wie Anne Frank was, de Holocaust, hedendaagse vluchtelingen en mensenrechten.

Kunstzinnige oriëntatie

Beeldkraken, Onwijs, 2018. Doelgroep: po 7-8, vo 1-6
Onderwijsproject dat jongeren bewust wil maken van de invloed van beelden en ze weerbaar wil maken tegen beeldmanipulatie.
Website met gratis modules over diverse thema's, verdeeld over vijf niveaus (bovenbouw po tot havo/vwo 5-6).
Bij iedere afbeelding (afkomstig uit de collectie van Atlas van Stolk) staan vragen om leerlingen kritisch te leren kijken. Met verwerkings- en verdiepingsopdrachten.

Erfgoed & Burgerschap, Plein C Noord-Holland. Doelgroep: po 5-8, vo 1-2 
Plein C ontwikkelde divers lesmateriaal over erfgoed en burgerschap. Bijvoorbeeld lesideeën die in gaan op de maatschappelijke kanten van erfgoededucatie, zoals integratie, identiteit, politiek en mediawijsheid.

Levensbeschouwing

HUMAN Educatie - levensbeschouwing, Doelgroep: po 6-8, vo
Op deze onderwijspagina vind je video's en lesmateriaal over levensbeschouwing. Thema's: Religie, Atheïsme.

Kleur op school, Levendig Uitgever, 2013-2018. Doelgroep: po 1-8
De methode Kleur op school gaat uit van actieve pluriformiteit en verbindt de aandachtsgebieden godsdienst/levensbeschouwing, sociaal-emotionele vorming en burgerschap met elkaar. Verschijnt in tijdschriftvorm, vier keer per jaar. Elk nummer bevat vijf lessen voor de groepen 1/2, 3/4, 5/6 en 7/8.