Een inspirerende, rijke bijeenkomst over leesbevordering in het gespecialiseerd onderwijs

15 juni 2022

57 leraren en leesconsulenten hadden zich aangemeld voor de netwerkbijeenkomst van 13 juni 2022, georganiseerd door het SLO netwerk gespecialiseerd onderwijs. Drie enthousiaste sprekers kwamen aan het woord en spraken vanuit hun expertise over leesbevordering.

Jantien Dhont (SLO) begon met een presentatie over het bereiken van taaldoelen bij het lezen van boeken. Leesconsulent Ellen Buitenhuis vertelde over de mogelijkheden van de bibliotheek op school en hoe dat in Kampen is georganiseerd. De bijeenkomst werd afgesloten met de presentatie van leraar Famke Wink, die tips en praktijkvoorbeelden deelde over het effectief implementeren van een leesoffensief op een school voor praktijkonderwijs. Kortom, een rijke en betekenisvolle bijeenkomst met veel praktische informatie.

Zorg dat ze je betrappen op het lezen

Een zin uit één van de gedichten die Jantien Dhont voorlas bij de aftrap van haar presentatie over het bereiken van taaldoelen en het bevorderen van lezen. De bedoeling was duidelijk: laat zien dat jij als leraar lezen zelf ook belangrijk vindt, en dat het niet alleen nodig is voor je leerlingen! Bijvoorbeeld door zelf te lezen als je leerlingen stil of vrij lezen. Want goed voorbeeld doet goed volgen. Dat voorbeeld nam ze zelf ook ter harte. Jantien las tijdens haar presentatie zelf regelmatig voor: ze koos leuke, grappige delen uit boeken die haar boodschap ondersteunden.

Ze had nog een boodschap: praat met je leerlingen over wat ze gelezen hebben. Het wordt nog wel eens vergeten om leerlingen vragen te stellen: wat vond je van het boek, wat vond je er leuk of minder leuk aan en waarom? Het lezen zelf is net zo belangrijk als het erover praten. Dat bevordert namelijk je woordenschat, je begrip en je empathie voor andere perspectieven. Leerlingen laten schrijven over wat ze gelezen hebben, bevordert ook weer je leescompetentie en je leesplezier.

Zoek in je gemeente contact met de bibliotheek: zij kunnen je werk als leerkracht bij het bevorderen van lezen ontlasten.

Ellen Buitenhuis vertelde hoe de bibliotheek in Kampen de samenwerking met de gemeente en scholen (ook speciaal onderwijs) heeft vormgegeven. De scholen worden geholpen bij de inrichting van de schoolbibliotheek, het up-to-date houden van de boeken en het geven van tips voor leesbevordering. Leraren hebben het druk en dan kan het voorkomen dat er niet voldoende tijd is om te lezen. Het inschakelen van leesconsulenten kan daarbij helpen. Ellen liet mooie voorbeelden zien van ingerichte schoolbibliotheken waar de boeken frontaal geplaatst werden, zodat ze uitnodigend zijn voor de leerlingen. Ook deelde ze een handreiking met tips om de bibliotheek op school voor het basisonderwijs aan te passen voor het speciaal onderwijs.

Het starten van een leesoffensief begint met het werken aan urgentiebesef bij je team.

Famke Wink, leraar bij Pro Drachten, nam ons mee in haar ervaringen als taal- en leesexpert op haar school. Daarbij is het cruciaal dat je begint met het creëren van draagvlak bij je team: maak duidelijk waarom het belangrijk is om tijd en geld aan leesbevordering te besteden. Zorg dat niet alleen jij, maar je hele team de urgentie voelt om lezen te bevorderen. Dat is de eerste stap bij het implementeren van een plan van aanpak voor leesbevordering op school en in de klas.

Voor leerlingen in het praktijkonderwijs is het belangrijk om de didactiek met de praktijk te verbinden.

Leerlingen in het praktijkonderwijs komen vaak binnen met een leesniveau onder M5. Ze ervaren lage leesmotivatie en hebben zeker geen leesplezier. Deze leerlingen leren door te doen en het oefenen van (taal)vaardigheden in de praktijk. Het kan dus helpen om de didactiek met de praktijk te verbinden en daarvoor kun je boeken en andere teksten gebruiken. Famke Wink gaf mooie voorbeelden van hoe je lezen kunt verbinden met vakken zoals houtbewerking, koken en groen. Boeken die in de les Nederlands werden gelezen, werden meegenomen naar de praktijkvakken om er verder over te praten en het toe te passen. De pot met planten- en dierenweetjes in de les groenverzorging is daar een goed voorbeeld van. Twee boeken met informatie over planten en dieren werden door de leerkracht als basis gebruikt om weetjes te selecteren en die op papiertjes te schrijven. Deze werden in een glazen pot gedaan en leerlingen mochten daar elke les een papiertje uit trekken en voorlezen. Zo maak je de drempel van lezen lager en ervaren leerlingen leesplezier, ook tijdens een praktijkvak. Dat is heel belangrijk bij het bevorderen van lezen.

Tip:

Op de school van een van de deelnemers leest iedereen op het zelfde moment, van conciërge tot directeur. Er is een vast moment ingeroosterd, zodat iedereen op dat moment van de dag tijd krijgt om te lezen. Er komt zelfs een bordje van `niet storen` op de deur.

Tip:

Gebruik verschillende werkvormen bij het lezen: theaterlezen, radiolezen, bingolezen, enzovoort.

Al met al was het een zinvolle bijeenkomst, waar de deelnemers veel praktische informatie over leesbevordering hebben ontvangen. We zijn heel benieuwd hoe ze er zelf mee aan de slag gaan.