Modelleren bij de economische vakken

Een model is een benadering van de werkelijkheid, waarbij door aannames het begrip van die werkelijkheid ‘vergroot’ moet worden. Leerlingen moeten kunnen beredeneren met behulp van een model. Daarnaast moeten de leerlingen ook kunnen redeneren buiten de kaders van het economische model indien de context daartoe aanleiding geeft. Het model is vanuit de huidige inrichting van het vak economie een gegeven en het zelf kunnen opstellen van een model komt in het beoogd programma niet aan bod. Het IS-MB-GA-model in het examenprogramma economie Vwo (syllabus 2023) is daar een typisch voorbeeld van. Daarbij geldt verder dat dit beredeneren wordt aangevuld vanuit hoe verschillende economische scholen naar de geschetste relaties binnen dit model kijken.

Bedrijfseconomie – algebraïsche benadering

Voor bedrijfseconomie geldt dat er niet wordt gesproken over modellen in het examenprogramma. Wel is het zo dat bij bedrijfseconomie dat wat de wiskundige onder modelleren verstaat, kan worden toegepast. Hierbij valt te denken aan de investeringsanalyse, in het kader van de investeringsselectie, inclusief het gebruik maken van een scenarioanalyse. Ook als het gaat om inzicht krijgen in de financiën en financiële beslissingen van de privépersoon of de onderneming, is sprake van een vorm van algebraïseren van de werkelijkheid en kan in een spreadsheetprogramma een model worden opgesteld. Dit behoort niet tot dat deel van het examenprogramma dat centraal geëxamineerd wordt, maar kan invulling zijn van eindtermen die onder het schoolexamen vallen. Kenmerkend is dat bij deze toepassingen van modelmatig werken het tijdselement van economische beslissingen meer vorm krijgt. Het artikel ‘Modellen: Toepassingen in de bedrijfseconomie?’

Economie – interpreteren

Het gaat bij economie vaak ook nadrukkelijk om het juist kunnen interpreteren (en relativeren) van op modellen gepresenteerde uitkomsten. In het vakdidactische tijdschrift Factor D laat oud-curriculumontwikkelaar Marc den Elzen van SLO zien hoe je aan de hand van de knelpuntanalyse vraagstukken over de ‘natuurlijke’ productiegrenzen aan de orde kan stellen . Uiteindelijk wordt de economische ontwikkeling ook begrensd of bepaald door de aan- of afwezigheid van bepaald type productiemiddelen (zoals zand, lithium maar natuurlijk ook de beschikbare ruimte). De artikelen die leerplanontwikkelaar Marc den Elzen hieraan wijdde zijn in de Downloads te vinden. Inzichten over modelmatig werken en denken zijn verwerkt in de themapagina over modellen en modelleren.  Hoewel deze themapagina vanuit het examenvak ‘natuurkunde’ is ontwikkeld, kent het ook veel aanknopingspunten voor de economische vakken. Hier gaat het derde artikel dat Marc den Elzen schreef over: ‘Modelleren als vakoverstijgende vaardigheid – de modelleercyclus als vakdidactisch hulpmiddel?’