Onderwijsdoelen
Burgerschap kent geen eigen kerndoelen. Richtinggevend voor de onderwijspraktijk zijn daarom de huidige kerndoelen onderbouw vo van 2006 die wel een verwantschap vertonen met burgerschapsaspecten. Voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs zijn de examenprogramma's richtinggevend.
De huidige kerndoelen en examenprogramma's worden geactualiseerd en daarbij worden ook kerndoelen en eindtermen ontwikkeld voor burgerschap. Deze zullen begin 2024 in concept gereed zijn. Tot die tijd kunnen scholen de huidige kerndoelen gebruiken als wettelijke inhoudelijke basis voor burgerschapsdoelen.
Leraren en schoolleiders hebben in 2019 voorstellen gemaakt voor de actualisatie van het curriculum. Het programma Curriculum.nu is daarmee afgerond. De opgeleverde voorstellen voor burgerschap zijn gebruikt als één van de bronnen bij de actualisatie van kerndoelen en examenprogramma's.
Voortgezet speciaal onderwijs
Ook het voortgezet speciaal onderwijs kent een eigen set aan kerndoelen waarvan een aantal een expliciete relatie vertonen met burgerschap. En zijn er kerndoelen te duiden die minder expliciet verbonden kunnen worden aan burgerschap, maar die wel relevant zijn. Het voortgezet speciaal onderwijs kent ook leergebiedoverstijgende kerndoelen. Dat zijn kerndoelen die zich richten op de brede vorming van leerlingen. Ze kunnen gaan over schoolse vaardigheden zoals het leren leren, maar ook over sociaal-emotionele ontwikkeling, zoals het leren omgaan met klasgenoten en conflicthantering. Een aantal van deze leergebiedoverstijgende doelen zijn relevant voor het aanleren en oefenen van burgerschapsvaardigheden.
Voor het voortgezet speciaal onderwijs zijn er drie kerndoelensets ontwikkeld: één voor het profiel vervolgonderwijs, één voor het profiel arbeidstoeleiding en één voor het profiel dagbesteding. De voor burgerschapsrelevante doelen staan in de tabel hierna.
| De kerndoelen voor het profiel 'vervolgonderwijs' zijn identiek aan de kerndoelen van de onderbouw vo. Voor de beschrijving van burgerschapsvorming in relatie tot de kerndoelen vso voor het profiel vervolgonderwijs wordt verwezen naar de kerndoelen voor het voortgezet onderwijs. |
| M&M 40 | De leerling leert over burgerschap in de Nederlandse samenleving en de eigen rol als burger in te vullen en leert respectvol om te gaan met seksualiteit en met diversiteit binnen de samenleving, waaronder seksuele diversiteit. |
|---|---|
| M&M 41 | De leerling leert op hoofdlijnen hoe het Nederlandse politiek bestel als democratie functioneert en hoe hij zelf daarbij betrokken kan zijn. |
| LGO 1 | De leerling ontwikkelt een open en flexibele houding ten opzichte van de wereld om hem heen. |
| LGO 3 | De leerling leert verschillende soorten informatie te zoeken, te beoordelen en te gebruiken. |
| LGO 4 | De leerling leert op basis van feiten een mening te vormen, deze adequaat te uiten en respectvol om te gaan met andere meningen. |
| LGO 8 | De leerling leert op adequate wijze om te gaan met eigen gevoelens en wensen. |
| LGO 9 | De leerling leert respectvol en verantwoordelijk om te gaan met anderen. |
| LGO 10 | De leerling krijgt zicht op de eigen voorkeuren, interesses en toekomstwensen op het gebied van werken, wonen, vrije tijd en burgerschap. |
| M&M 24 | De leerling leert deel te nemen aan werk en activiteitengroepen en daarin sociale gedragsregels te onderkennen en toepassen. |
|---|---|
| M&M 27 | De leerling leert herkennen dat in de samenleving, onder meer op het gebied van seksualiteit, verschillen en overeenkomsten zijn tussen mensen en groepen mensen in de wijze waarop ze leven. |
| M&M 28 | De leerling leert hoe hij betrokken kan zijn in medezeggenschap en besluitvormingsprocessen en welke bijdragen hij kan leveren aan een plezierige en stimulerende leer-, werk- en woonomgeving. |
| LGO 1 | De leerling ontwikkelt een open en flexibele houding ten opzichte van de wereld om hem heen. |
| LGO 3 | De leerling leert verschillende soorten informatie te zoeken, te beoordelen en te gebruiken. |
| LGO 4 | De leerling leert op basis van feiten een mening te vormen, deze adequaat te uiten en respectvol om te gaan met andere meningen. |
| LGO 8 | De leerling leert op adequate wijze om te gaan met eigen gevoelens en wensen. |
| LGO 9 | De leerling leert respectvol en verantwoordelijk om te gaan met anderen. |
| LGO 10 | De leerling krijgt zicht op de eigen voorkeuren, interesses en toekomstwensen op het gebied van werken, wonen, vrije tijd en burgerschap. |
Bron: Handreiking burgerschap funderend onderwijs (2021). Amersfoort: SLO.
SLO actualiseert de kerndoelen en examenprogramma’s
Inmiddels zijn de eerste opbrengsten gepubliceerd. Benieuwd naar de ontwikkelingen?