Werken aan algemene vaardigheden

Voor de ontwikkeling van algemene vaardigheden zijn twee dingen van belang: leeractiviteiten die leerlingen uitdagen de betreffende vaardigheden in te zetten én bewustwording. Het werken aan algemene vaardigheden heeft het meeste rendement als docenten deze vaardigheden expliciet als leerdoel benoemen en een herkenbare plek geven in het leerproces. Het is – als voorbeeld – niet alleen belangrijk dat leerlingen opdrachten krijgen waarbij zij moeten samenwerken, maar vooral ook dat zij leren samenwerken. Dat vraagt om gerichte, terugkerende en bewuste oefening en reflectie.

Leeractiviteiten

Algemene vaardigheden worden niet afzonderlijk aangeleerd, maar altijd in een bepaalde context. Leeractiviteiten waarin de leerlingen de te ontwikkelen vaardigheden toepassen en oefenen, gaan altijd ergens over: ofwel over inhouden van bepaalde vakken ofwel over meer algemene onderwerpen. Daarbij moet de vorm van de opdracht zodanig zijn dat leerlingen genoodzaakt zijn om de betreffende vaardigheden in te zetten. 
Open opdrachten, met veel gelegenheid voor eigen inbreng, laten hen daarbij de ruimte om zelfstandig en op hun eigen niveau te functioneren. Het is zinvol om het onderwijs zo in te richten dat de te ontwikkelen vaardigheden daar zo veel mogelijk een vanzelfsprekende plaats in hebben. Samenwerken of presenteren leren leerlingen niet door een eenmalige opdracht, maar door onderwijs waarin dit regelmatig aan de orde is.

Bewustwording

Voor de ontwikkeling van algemene vaardigheden is bewustwording essentieel. Leerlingen moeten niet alleen gaan inzien wat bepaalde vaardigheden inhouden en waarvoor deze van belang zijn, maar ook leren om naar zichzelf te kijken: wat kan ik goed en wat wil ik nog verbeteren? Het werken met rubrics kan leerlingen (en docenten) helpen hier meer bewust mee bezig te zijn. Leerlingen leren zichzelf te beoordelen en feedback te geven aan medeleerlingen, de docent kan met behulp van de rubrics feedback geven aan de leerlingen en met hen in gesprek gaan over verdere ontwikkelstappen. Het is goed om te benadrukken dat ontwikkeling bij het gebruik van rubrics vooropstaat, niet beoordeling.