Starten met algemene vaardigheden in de school

Scholen die willen gaan werken aan algemene vaardigheden, kunnen daar het beste stapsgewijs mee beginnen. Hieronder worden stappen beschreven die zijn te zetten op schoolniveau. Hoe op klasniveau een begin kan worden gemaakt met het werken met rubrics lees je op deze pagina.

Mogelijke stappen op schoolniveau

Wat wordt er al gedaan in de verschillende vakken? Is er behoefte aan ondersteuning of scholing?
Nadat de team- of afdelingsleider het doel van het werken aan algemene vaardigheden heeft verhelderd, vraagt hij de vaksecties het overzicht van algemene vaardigheden (pdf, 58 kB) en de rubrics (doc, 292 kB)bij de algemene vaardigheden te bestuderen en aan te geven aan welke (aspecten van) vaardigheden zij in hun lessen al expliciet aandacht geven en op welke wijze. Tevens vraagt hij de vaksecties om aan te geven aan welke ondersteuning of scholing zij behoefte hebben (bijvoorbeeld op het terrein van ontwikkelingsgericht begeleiden of ontwikkelingsgericht gebruik van een portfolio). Zo ontstaat een totaalbeeld op grond waarvan verdere plannen en afspraken kunnen worden gemaakt.

Welke vaardigheden sluiten het meest aan bij de verschillende vakken?Als vervolg op voorgaande actie, maar eventueel ook los daarvan, bepaalt elke sectie welke vaardigheden gezien de aard van het vak het meest voor de hand liggen om aan te werken. Op grond van het beeld dat hieruit naar voren komt kan besproken worden of alle vaardigheden  (voldoende) worden afgedekt. Zijn er vaardigheden die relatief veel en andere die relatief weinig aandacht krijgen? En verdient het misschien aanbeveling om bepaalde vaardigheden eerder aan te bieden dan andere?

Wat wordt er afgesproken over de invoering?
Begin je als school met een vakoverstijgend project (bijv. in het derde leerjaar) of start je in aparte vakken? In beide gevallen is het nodig dat er afspraken worden gemaakt over de vaardigheden die aan de orde komen en de rol die de verschillende vakken daar al dan niet bij spelen.

Welk vak introduceert een vaardigheid bij de leerlingen en leert deze als eerste aan?
Het kan goed werken om af te spreken dat een bepaald vak het voortouw neemt bij het introduceren van (bepaalde aspecten van) een vaardigheid bij de leerlingen en het aanleren daarvan (zie ook: Werken met rubrics voor algemene vaardigheden). Opgemerkt moet worden dat er met name bij 'Presenteren' zoveel samenhang is tussen de aspecten dat het verstandig is deze vaardigheid als geheel aan te leren, bij een vak dat zich daarvoor goed leent (bijv. Nederlands). Hebben de leerlingen zich deze vaardigheid enigszins eigen gemaakt, dan kunnen ze die vervolgens op dezelfde manier gebruiken in andere vakken en situaties.

Kan er gebruik worden gemaakt van bestaande (vakoverstijgende) projecten?
Heb je als school al ervaring met vakoverstijgende projecten, dan kun je overwegen deze te gebruiken (en zo nodig aan te passen) voor het gericht en systematisch aanleren van (bepaalde) vaardigheden. Ook LOB-projecten, vooral als het gaat om uitdagende en levensechte opdrachten, lenen zich hier goed voor. Hetzelfde geldt voor bestaande vakprojecten die een zekere zelfstandigheid vragen van leerlingen. Met mogelijk enige aanpassing kunnen zulke projecten gericht worden gebruikt voor het aanleren van (bepaalde) vaardigheden.