Praktijknabije loopbaanoriëntatie en -begeleiding (LOB)
Leren kiezen
Voor leerlingen van nu en werknemers van de toekomst zijn zogeheten loopbaancompetenties van groot belang: nadenken over wie je bent, wat je kunt en waar je passie ligt, mogelijkheden onderzoeken, sturing geven aan je loopbaan en gebruik maken van je netwerk. Een leerling moet niet alleen kiezen als hij de overstap maakt van vmbo-gtl naar mbo of havo, ook in zijn verdere loopbaan zal hij regelmatig keuzes moeten maken. De huidige wereld van arbeid en beroep is dynamisch en in ontwikkeling. Een beroep kiezen voor de rest van je leven komt steeds minder voor. Door globalisering en digitalisering verdwijnen beroepen, maar komen er ook nieuwe bij. Daarbij wordt vaak om nieuwe kennis en vaardigheden gevraagd.
Werken aan loopbaancompetenties
Uit onderzoek is gebleken dat een praktijknabije aanpak van LOB effectief is voor het ontwikkelen van loopbaancompetenties (Van Lanschot Hubrecht & Sniekers, 2013). Bij deze vorm van LOB treden leerlingen veelvuldig in contact met beroepsbeoefenaren en de beroepspraktijk en reflecteren ze op hun ervaringen. Door met beroepsbeoefenaren in gesprek te gaan ontdekken leerlingen wat het werk inhoudt, welke werkzaamheden verricht dienen te worden en wat de leuke en minder leuke kanten van een bepaald werkveld of beroep zijn. De leerling blikt terug en ontdekt: kan ik dit? Wil ik dit? Past dit bij mij? En wil ik me hiervoor inspannen? In dit proces ervaart de leerling ook wat het werk inhoudt door activiteiten te doen die representatief zijn voor een bepaalde beroepsgroep. Hij leert te reflecteren, te kiezen en vervolgactiviteiten te benoemen en te plannen. Zo draagt praktijknabije LOB ertoe bij dat de leerling steeds competenter wordt in het maken van keuzes en steeds concretere beroeps- en opleidingsbeelden ontwikkelt.
Aanvullende regeling voor vmbo-tl: loopbaandossier
In de nieuwe beroepsgerichte examenprogramma's van het vmbo is de eis is opgenomen dat 'de leerling zijn loopbaanontwikkeling moet vastleggen in een loopbaandossier'. Met ingang van september 2016 is dat ook het geval voor de theoretische leerweg van het vmbo. Dit is een aanvulling op de eisen die in de preambule van de Examenregeling voortgezet onderwijs zijn vastgelegd, waarbij het gaat om het 'leren reflecteren op de toekomst'.
Van de kandidaat wordt gevraagd dat hij zijn eigen loopbaanontwikkeling kan vormgeven door op een
systematische wijze om te gaan met loopbaancompetenties zoals hierboven genoemd. Meer informatie hierover is te vinden in de publicatie van het Platform-TL Aan de slag met LOB in de TL/mavo.
LOB in het PTA
In de bovengenoemde aanvullende regeling is LOB geen onderdeel van het centraal examen, maar van het schoolexamen. De school legt de eisen voor LOB vast in een programma voor toetsing en afsluiting. LOB is een onderdeel dat iedere leerling moet afronden, maar waarvoor geen cijfer of waardering (‘voldoende’/’goed’) wordt opgenomen op de cijferlijst. Er zijn immers geen eenduidige normen die aangeven of de in het kader van LOB opgenomen reflecties ‘goed’ of ‘fout’ zijn. Wel kan in het PTA worden aangegeven van welke activiteiten reflecties moeten zijn opgenomen.
Het PTA heeft betrekking op het (derde en) vierde leerjaar. Dat laat onverlet dat scholen ook al eerder in de vmbo-opleiding met LOB kunnen beginnen.