De positie van de gemengde en theoretische leerweg

Vier leerwegen

Het vmbo kent vier leerwegen:

• de basisberoepsgerichte leerweg
• de kaderberoepsgerichte leerweg
• de gemengde leerweg
• de theoretische leerweg

Eindonderwijs

Het vmbo is geen eindonderwijs: in tegenstelling tot een havo- of een vwo-diploma geldt een vmbo-diploma niet als startkwalificatie. Een diploma in de basisberoepsgerichte leerweg geeft toegang tot mbo-opleidingen op niveau 2, een diploma in de kaderberoepsgerichte, gemengde en theoretische leerweg tot mbo-opleidingen op niveau 3 en 4. Leerlingen met een diploma gemengde of theoretische leerweg kunnen daarnaast ook doorstromen naar de havo. Zie voor de doorstroomcijfers van de gemengde en theoretische leerweg onderstaande tabel:

Verschil gl – tl

Het verschil tussen de gemengde en theoretische leerweg zit vooral in het examen: leerlingen in de gemengde leerweg doen examen in vijf algemeen vormende vakken en één beroepsgericht vak. Leerlingen in de theoretische leerweg doen examen in (minimaal) zes algemeen algemeen vormende vakken. Voor de algemeen vormende vakken zijn de examens voor deze leerwegen identiek.

Doorstroomrecht naar havo

In 2012 hebben scholen in de Toelatingscode overstap vmbo-havo afspraken gemaakt over de eisen die havo-scholen bij de toelating aan g/tl-leerlingen mogen stellen. Twee belangrijke eisen zijn onder meer: een positief advies van de vmbo-school en een gemiddeld eindcijfer van 6,8 op het examen. Omdat niet alle scholen zich aan de afgesproken toelatingseisen houden, heeft de staatsecretaris van OCW in januari 2017 
- met steun van de Kamer - aangekondigd een wetstraject in gang te gaan zetten dat is gericht op een doorstroomrecht naar de havo voor alle leerlingen met een diploma vmbo-gl en vmbo-tl. De staatsecretaris verwoordt dit in zijn brief aan de Kamer als volgt: 'In het Inrichtingsbesluit WVO wordt geregeld dat leerlingen die het vmbo succesvol hebben afgerond zonder extra voorwaarden kunnen doorstromen naar het havo mits zij ten opzichte van het verplichte aantal vakken, in tenminste één extra algemeen vormend vak op het vmbo eindexamen hebben gedaan.'

Combinatie van gemengde en theoretische leerweg in zicht

In de kamerbrief Sterk beroepsonderwijs van 20 februari 2017 kondigen minister en staatssecretaris naar aanleiding van een brede verkenning onder docenten, leerlingen en bestuurders aan, de gemengde en theoretische leerweg te willen gaan combineren. Als belangrijkste redenen worden daarvoor genoemd dat er ook in het algemeen vormende onderwijs duidelijke behoefte bestaat aan het opdoen van meer praktijkervaring, en dat het niveau van de beide leerwegen nu al gelijk is maar dat dit maatschappelijk (denk aan ouders en leerlingen) niet altijd als zodanig wordt herkend. 
Dat betekent echter niet dat álle leerlingen een beroepsgericht vak zoals in de kaderberoepsgerichte leerweg zouden moeten volgen. Voor de bewindslieden zijn tussenvarianten zoals Informatietechnologie voor gtl en het concept schoolvak Technologie en toepassing ook denkbaar.