Exacte vakken - voorbeelden

Biologie

Werken met een microscoop

Leerlingen in de brugklas leren (pdf, 558 kB) werken met een microscoop. In vier lessen doorlopen leerlingen alle fasen van de FE-cyclus, waarbij fase 1 met name de aandacht krijgt. Leerlingen leren door observeren en uitvoeren hoe ze een microscopisch preparaat moeten maken, een microscoop moeten scherpstellen en schoonmaken en hoe ze een tekening maken volgens de tekenregels. Ze stellen daarvoor heldere criteria op (fase 1).

Een bottenbeest maken

Leerlingen krijgen botten van een paleontologisch dier (pdf, 368 kB) en passen die op logische wijze in elkaar. Leerlingen discussiëren over wat voor dier het is en in welke ecologische omgeving het geleefd zou hebben. In een klassengesprek wisselen leerlingen hun reconstructies uit en concluderen dat ook paleontologen er niet uitkomen.

Een bloedsomloop tekenen

Leerlingen in 4 vwo visualiseren (pdf, 1 MB) de bloedsomloop in een schema, nadat de leraar de stof over de bloedsomloop heeft behandeld. Op die manier gaat de leraar na in hoeverre leerlingen daadwerkelijk de stof beheersen en welke misconcepties er mogelijk zijn. In dit voorbeeld komen fase 2-4 van de FE-cyclus aan bod.

Natuurkunde

Practicum dichtheid

Leerlingen bepalen de dichtheid van blokjes (pdf, 331 kB) van verschillende materialen, waarbij ze massa en lengtes leren meten en formules gebruiken om volume en dichtheid te bepalen. Tijdens het practicum maken leerlingen in duo’s drie opdrachten en ontvangen ze telkens na een uitvoering van een opdracht feedback. De docent gebruikt hierbij een feedbackstempel. Leerlingen verwerken de feedback direct bij de volgende opdracht.

Elektrische schakelingen

Leerlingen gaan aan de slag met stroomsterkte in serieschakelingen (pdf, 553 kB). De basiskennis van elektrische schakelingen is behandeld en er is mee geoefend. De leraar wil veelvoorkomende misconcepties in kaart brengen en indien nodig verhelpen. Hij presenteert klassikaal een opgave, checkt begrip en remedieert direct via een korte uitleg of demonstratie (klassikaal) of via peer instructie (in groepjes). Daarna volgt een tweede opgave waarin de leraar het begrip nogmaals toetst ter check of de misconceptie is verholpen.

Convectiecellen

Leerlingen passen (pdf, 527 kB) convectie toe op vloeistoffen en gassen. Ze maken diagnostische opgaven om hun voorkennis op te halen, bekijken twee demonstraties en voeren een onderwijsleergesprek. Vervolgens gaan ze zelf aan de slag met een toepassingsopdracht. Afhankelijk van de uitkomsten kiest de leraar voor groepsfeedback of voor feedback in duo’s of kleine groepjes.

Aan de slag met gassen en deeltjes

Leerlingen tekenen (pdf, 542 kB) lucht in een erlenmeyer en maken hun ideeën over lucht zichtbaar. Vervolgens discussiëren vervolgens over deeltjesmodellen. In dit voorbeeld gaat het vooral om fase 2-4 van de FE-cyclus centraal, met veel aandacht voor het interpreteren en analyseren van leerlingreacties (fase 3).

Scheikunde

Structuurformules tekenen

Leerlingen van klas 4 havo/vwo oefenen in groepjes met het tekenen (pdf, 189 kB) van structuurformules bij een gegeven molecuulformule. Ze noteren welke strategieën en (deel)concepten ze gebruikt hebben om tot het antwoord te komen. In feite formuleren ze zelf de succescriteria, die vervolgens klassikaal worden uitgewisseld en vastgesteld. De nadruk ligt in dit voorbeeld op fase 1 en 2 van de FE-cyclus.

Sterk zuur versus zwak zuur

Leerlingen uit 4 havo/vwo gaan volgens de PEOE-didactiek (predict-explain, observe-explain) aan de slag (pdf, 262 kB) met sterk zuur versus zwak zuur. Ze leren redeneren met relevante begrippen, zoals molariteit, pH en chemisch evenwicht en ze leren de juiste notatie gebruiken voor sterke en zwakke zuren. Leerlingen wisselen tijdens formatieve leeractiviteiten hun observaties, argumenten en opgedane kennis uit en construeren zo gezamenlijk conclusies.

Chemisch evenwicht

Reactiekinetiek en chemisch evenwicht (pdf, 397 kB) zijn twee belangrijke en moeilijke onderwerpen in het vwo scheikunde programma. Door deze begrippen op formatieve wijze (dat wil zeggen de begrippen te verhelderen met leerlingen, activiteiten aan te bieden die laten zien in hoeverre leerlingen de begrippen begrijpen en misconcepties hebben en een vervolgactie aan dat begrip en misconceptie te koppelen) te introduceren en leerlingen mee aan het werk te zetten, wordt de kans op een beter begrip van deze lastige onderwerpen groter.

Wiskunde

Uitslag ruimtefiguur

In de onderbouw maken (pdf, 180 kB) leerlingen een uitslag van een ruimtefiguur. Ze gaan met elkaar na wat daarvoor succescriteria zijn en maken zelf een ruimtefiguur. Klasgenoten beoordelen de uitslag op basis van de succescriteria en leerlingen verbeteren hun uitslag of maken een uitslag van een (complexer) ruimtefiguur.

Ordenen van getallen

Leerlingen uit leerjaar 1 gaan aan de slag met het ordenen (pdf, 190 kB) van getallen met een ongelijk aantal decimalen. In dit voorbeeld staan fase 2 – 5 van de FE-cyclus centraal, waarbij de leraar nagaat in hoeverre leerlingen de stof over decimale getallen van de basisschool beheersen met een beperkt aantal opgaven, een snel-antwoordformat en onmiddellijke feedback.

Grafieken tekenen

In de onderbouw leren leerlingen grafieken herkennen en tekenen. In deze les (pdf, 288 kB) bouwen ze op die kennis voort en leren ze dat afhankelijk van de context een grafiek uit punten, een horizontale of vloeiende lijn bestaat. Dit lesvoorbeeld laat zien hoe je opgaven uit je lesmethode zo kunt gebruiken dat gezamenlijk en in interactie alle fasen van de FE-cyclus worden doorlopen en leerlingen daarbij een actieve rol hebben.