Ik kan nu mijn ouders uitleggen wat ik heb geleerd en welke doelen ik heb behaald. Alleen een cijfer zegt niks over wat je kunt." Leerling Femke
Leerlingen die kunnen uitleggen wat hun leerdoelen zijn, dat wil elke leraar wel. Hoe pak je dat aan? Hoe zorg je ervoor dat een leerling weet waar hij naartoe werkt, dat hij weet wat hij nodig heeft om het leerdoel te behalen? Wanneer en hoe geef je zinvolle feedback? En hoe bepaal je vervolgstappen? Op deze pagina vind je alles over formatieve evaluatie, wat je kunt gebruiken in de klas en in je team op school.
Cyclus van formatief evalueren
Als je formatief werkt in je lessen, komen de vijf fasen van formatief evalueren steeds terug binnen een les en lessenreeks.
Gulikers & Baartman 2017
- Verwachtingen verhelderen
Weten jouw leerlingen waar ze naartoe werken en hoe ze dat gaan bereiken? In deze fase verhelder je leerdoelen en ontdek je samen met leerlingen hoe succes er van een bepaald leerdoel uitziet. Het gebruik van verschillende voorbeelden vormt een krachtig middel daarbij. 'Een belangrijke fase, omdat alle andere fasen hiermee staan of vallen', volgens SLO'er Bas Trimbos. - Leerlingreacties ontlokken
Zet jij bewust verschillende leeractiviteiten in waarmee jouw leerlingen laten zien in hoeverre ze de leerdoelen al beheersen? Zowel meer informeel, zoals een mini-quiz of klasdiscussie als meer formeel, zoals een diagnostische toets. 'Het is erg belangrijk gerichte leeractiviteiten te selecteren die passen bij de leerdoelen en die rijke informatie leveren om met de leerlingen de volgende stap in het leren te maken', aldus SLO'er Inge Jansen. - Leerlingreacties analyseren en interpreteren
Weet je nu goed genoeg waar je leerling en je klas staat ten opzichte van de leerdoelen? In deze fase stel je bewust jezelf deze vraag. Zo nee, dan verzamel je aanvullende informatie. Zo ja, dan trek je conclusies om met leerlingen de volgende stap in het leren te kunnen zetten. 'Leerlingen betrekken bij het zelf analyseren van eigen werk en dat van elkaar is een effectieve formatieve praktijk', volgens SLO'er Herman Schalk. - Communiceren met leerlingen
Pak jij bij het terugkoppelen van wat je ziet, leest en hoort de leerdoelen en succescriteria erbij? Betrek je leerlingen daar ook bij? In deze fase bespreek je met leerlingen waar ze staan en wat ze nog moeten doen. Waar ze nog aan moeten werken en wat hun sterke punten zijn. 'Een goede mix van klassikale feedback, feedback in groepjes en individuele feedback is essentieel', aldus SLO'er Gerdineke van Silfhout. - Vervolgstappen ondernemen
Pas jij je instructie aan als je ontdekt dat leerlingen de leerdoelen al hebben behaald of juist nog niet? Doelgerichte vervolgacties zijn belangrijk om te zorgen dat de leerling zijn leerdoelen behaalt. 'Denk aan andere manieren van uitleggen, andere werkvormen, leerstrategieën of groepssamenstellingen', aldus SLO'er Anne-Christien Tammes.