Formatief evalueren: het best mogelijke alternatief." Luc Sluijsmans, teamleider DENISE Amsterdam.
Leraren die in hun onderwijs formatief vormgeven en een schoolcultuur waar leren centraal staat. Dat wil elke schoolleider en kartrekker van formatieve evaluatie wel. Hoe pak je dat aan? Hoe zorg je ervoor dat een verandering bij enkele leraren zich uitbreidt en verduurzaamt? Dat er consensus is over de visie op onderwijs en leren en het team de meerwaarde van formatief evalueren ziet. Dat leraren zich bekwaam voelen, samen leren en voldoende gefaciliteerd worden. Op deze pagina vind je alles over formatieve evaluatie, wat je kunt gebruiken als schoolleider of kartrekker om formatief evalueren zichtbaar te maken in de school.
Cyclus van formatief evalueren
Als je formatief werkt, komen de vijf fasen van formatief evalueren steeds terug. Dat geldt niet alleen in de klas, maar ook in de school.
(Gulikers & Baartman 2017)
- Verwachtingen verhelderen
Weet jouw team waar ze naartoe werken en hoe ze dat gaan bereiken? Gaat het om gedeelde beelden en is er consensus over de visie op onderwijs en leren? In deze fase verhelder je doelen op langere termijn en op korte termijn en ga je met collega's – niet alleen de voorlopers – na hoe succes er op een bepaald doel uitziet. 'Maak het concreet: hoe willen we dat de school eruitziet over drie jaar? Hoe gedragen leerlingen, leraren en schoolleiding zich concreet?', aldus Nol van Beurden, directeur-bestuurder CVO 't Gooi. - Reacties ontlokken
Zet jij bewust verschillende activiteiten om te monitoren in hoeverre de geformuleerde doelen op lange en kortere termijn binnen handbereik komen? Voer je frequent gesprekken met groepjes collega's in telkens wisselende samenstelling, ontwerp je gezamenlijk lessen en observeer je die? Organiseer je successencarrousels en bezoek je andere scholen? 'Het is van belang dat de activiteiten passen bij en toewerken naar de gestelde doelen en de gewenste schoolcultuur', aldus SLO'er Bas Trimbos. - Reacties analyseren en interpreteren
Weet je nu goed genoeg waar je als leraar, schoolleider en als team staat ten opzichte van de gestelde doelen? In deze fase stel je bewust jezelf deze vraag. Zo nee, dan verzamel je aanvullende informatie op gestructureerde wijze. Zo ja, dan trek je conclusies om met het team de volgende stap in het proces te kunnen zetten. - Communiceren met het team, leerlingen en ouders
Pak jij bij het terugkoppelen van wat je ziet, leest en hoort de gestelde doelen en succescriteria erbij? Betrek je leerlingen, leraren en ouders daar ook bij? In deze fase bespreek je waar je staat als school en wat je nog moet doen. 'Ga hierover met je collega’s niet slechts een keer in gesprek aan het begin van de verandering, maar gedurende het hele implementatieproces, zodat je doelen, beelden en aanpakken ook kunt bijstellen', aldus SLO'er Gerdineke van Silfhout. - Vervolgstappen ondernemen
Pas jij met je team je doelen, beelden en aanpakken aan als je ontdekt dat gestelde doelen al wel of juist nog niet zijn behaald? 'Daarbij kan het gaat om acties rondom de noodzaak van de vernieuwing, de gedeelde visie op formatief evalueren, leiderschap en rolverdeling, eigenaarschap en vertrouwen, professionalisering en facilitering, continuïteit en evaluatie van het implementatieproces', aldus Machiel Bouwmans, Hogeschool Utrecht.