Nieuwe opdrachten maken

Werkwijze

Bij het maken van een nieuwe opdracht voor een hogere denkvaardigheid, kunnen de antwoorden op onderstaande vragen je helpen:

• Welke doelen staan centraal?
• Welke hogere denkvaardigheid staat centraal?
• Wie bepaalt de inhoud en de werkwijze van de opdracht, de docent of de leerling?
• Hoe wordt de opdracht beoordeeld?
• Welke randvoorwaarden zijn nodig voor de opdracht?

Vervolgens ga je op basis van de antwoorden op deze vragen de opdracht maken. Of de opdracht voldoet aan de gestelde hogere denkvaardigheid (analyseren, evalueren, creëren), controleer je aan de hand van de checklist. Het is aan te raden de opdracht vervolgens eerst te testen in een klassesituatie. Je evalueert de opdracht, ook met jouw leerlingen, en brengt eventueel nog verbeteringen aan. Het is verstandig om een collega bij dit proces te betrekken..
Bij veel thema's in het natuurkundeboek staat verdiepingsstof of verrijkingsstof. Daarin worden onderwerpen aangekaart die een relatie hebben met het thema dat centraal staat. Dat zijn interessante onderwerpen om te werken aan hogere denkvaardigheden. Daarnaast kunnen ook leerlingen zelf leren vragen te stellen op het niveau van hogere denkvaardigheden. Hier kunnen de denk- en werkwijzen ondersteunend zijn om opdrachten te ontwikkelen (Kennisbasis Natuurwetenschappen en technologie (pdf, 2.2 MB)).

Voorbeeldopdrachten

Van het geheel naar delen

In methodes wordt meestal veel van de leerstof uitgelegd van delen naar het geheel. Voordat een elektrische schakeling aan bod komt, komen eerst de begrippen spanningsbron, spanning, stroom enzovoorts voorbij. Voordat de werking van een muziekinstrument besproken wordt, wordt eerst de theorie over geluid uitgelegd. Als dit wordt omgedraaid is het beter mogelijk om de hogere denkvaardigheden aan te spreken.

Voorbeeld

In een methode wordt in het hoofdstuk Stoffen en hun eigenschappen de laatste paragraaf gewijd aan windsurfen. In die paragraaf is de kennis en inzicht nodig die is opgedaan in de paragrafen daarvoor. De leerlingen hebben geleerd over eigenschappen van stoffen, massa, volume en dichtheid. Daarna volgt de toepassing, het windsurfen.
Als gedacht wordt vanuit het geheel naar delen, dan had het hoofdstuk juist kunnen beginnen met het windsurfen. De leerlingen kan dan worden gevraagd om te onderzoeken welke verschijnselen er allemaal een rol spelen. Hoe kan het drijfvermogen worden bepaald? Aan welke eisen moeten de materialen voldoen? Hoe kan worden bepaald hoe groot het zel moet zijn voor optimaal resultaat? Enzovoorts. De hogere denkvaardigheden gaan zo een belangrijke rol spelen bij het leerproces.

Ethische dilemma's

Sommige ontwikkelingen raken aan (ethische) maatschappijle kwesties. Een uitgelezen kans voor het inzetten van hogere denkvaardigheden. Vaak gaat het over vraagstukken met evaluerend karakter. Het is van belang om een dilemma te zoeken en een product dat leerlingen op kunnen leveren in de vorm van een debat / essay / rollenspel.

Voorbeeld

In het nieuws op woensdag 26 november 2014, 16:24 uur, NOS

Centrale Afsluitdijk haalt stroom uit water
Verslaggever Mattijs van de Wiel op de Afsluitdijk.
Het bijeenbrengen van zoet en zout water levert energie op. In laboratoria is dat uitgebreid getest en vanaf vanmiddag gebeurt dat ook in de praktijk. Op de Afsluitdijk staat een kleine centrale waarmee op deze manier in een natuurlijke omgeving stroom wordt opgewekt. De installatie werd vanmiddag door koning Willem-Alexander in gebruik gesteld. Het is niet voor niets dat de proefopstelling op de Afsluitdijk staat. De locatie is ideaal, met aan de ene kant het zoute water van de Waddenzee en aan de andere kant zoet water in het IJsselmeer. Met de zogeheten 'blue energie'-methode wordt elektriciteit gewonnen.

• Hoe werkt de 'blue energie'-methode en daarin uit wat gebeurt er als zoet en zout water bij elkaar komen?
• Is het principe commercieel toe te passen? Als dat het geval is, voorzien de partijen die aan het experiment meedoen, grote kansen voor de blauwe stroom.
  Wat zijn de meningen hierover en wat is jouw conclusie?
• Er wordt gezegd: "De bron is schoon en als hij wereldwijd wordt toegepast, is hij onuitputtelijk."
  Onderzoek in hoeverre dat het geval is en verbind daaraan een conclusie.
• Onderzoek wat de gevolgen zijn voor de natuurlijke omgeving in dit gebied, verzamel daarvoor zoveel mogelijk feiten, zoveel mogelijk meningenvan zowel voor- als tegenstanders en formuleer tot slot jouw conclusie en formuleer jouw mening.
• Ga in debat met je klasgenoten over de onderwerpen die je hebt onderzocht een de hand van zelfgefomuleerde stellingen.

Zie ook: http://www.groenkennisnet.nl/dossiers/Pages/Blauwe-energie.aspx 
Het nieuws biedt mogelijkheden om hogere denkvragen te stellen. Het aantal vragen is natuurlijk nog uit te breiden. Leerlingen analyseren de nieuwe situatie en vormen een mening over deze nieuwe ontwikkeling.