lexicon - Zone van naaste Ontwikkeling
20 juni 2022
In interacties met kinderen kan de pedagogisch medewerker en leerkracht de ontwikkeling stimuleren door mee te doen aan en te helpen bij de activiteiten. Die begeleiding is het meest zinvol en effectief als deze zich afspeelt in een zone van naaste ontwikkeling. In de Vygotskiaanse theorie wordt hiermee een activiteit bedoeld die zich tussen twee niveaus bevindt. Dus tussen het niveau van de actuele ontwikkeling (dit is het niveau waarbij het kind een activiteit al zelfstandig, op eigen kracht, kan volbrengen.) en van de naaste of nabije ontwikkeling ligt (; dit is het niveau waarbij het kind bij de activiteit ondersteuning krijgt). Het gebied daartussen is een zone van naaste ontwikkeling, een activiteit die uitdagingen en kansen biedt om een kind verder te brengen.
Afgeleide begrip(pen)
Scaffolding (letterlijk: het voorzien van steigers): Dit betekent dat kinderen precies zoveel hulp geboden krijgen, zodat ze een taak zelf met succes kunnen uitvoeren. Wanneer een pedagogisch medewerker/leerkracht het kind helpt, begeleidt en stuurt bij activiteiten die het nog net niet zelfstandig kan (zone van naaste ontwikkeling), ontstaan leermomenten waarmee kinderen steeds weer boven zichzelf uitstijgen..
Voorbeeld(en)
Een kind dat nog niet zelf kan lezen, kan een prentenboek wel ‘meelezen’ als een ander (kind/leerkracht/ouder) de tekst voor leest. In dit samenspel met een meerwetende partner leert het de betekenis van gedrukte taal begrijpen. Het kan ontdekken dat er een verband bestaat tussen het verhaal dat hardop gelezen wordt en de afbeeldingen en lettertekens in het boek. Door zo samen te lezen staat de leerkracht niet alleen model voor het kind maar wordt ook de behoefte aan leren gewerkt. Samen een prentenboek lezen is zodoende een activiteit die een zone van naaste ontwikkeling is naar een tekst zelf lezen. Leerkrachten hebben in die zone de beste kansen om taal en nieuwe handelingsmogelijkheden in te brengen. Zij lopen vooruit op ontwikkeling doordat zij inspelen op de naaste ontwikkeling die zij uitlokken.
Literatuur
- Frea Janssen-Vos, Basisontwikkeling voor de peuters en de onderbouw (2008, Van Gorcum)
let op!
Momenteel wordt de inhoud van dit lexicon geactualiseerd en waar nodig aangevuld.