Zoeken
kansengelijkheid

Curriculum

21 april 2022

Kansengelijkheid en het curriculum

Kinderen worden in hun thuissituatie en sociale omgeving niet allemaal even veel en op dezelfde manier gestimuleerd in hun ontwikkeling en komen dus met heel verschillende kennis en vaardigheden de school binnen. Aan de school de belangrijke opdracht om alle leerlingen de kans te bieden zich optimaal te ontwikkelen, op een manier die past bij hun capaciteiten. Welke keuzes zijn hiervoor nodig wat betreft het curriculum?

Uitgangspunt: compenseren en waarderen

Bij het bieden van optimale kansen gaat het niet alleen om het compenseren van achterstanden of hiaten in kennis en vaardigheden, voor de ontwikkeling van leerlingen is het óók van groot belang dat zij gewaardeerd worden in wie zij zijn en wat zij kunnen. Veel leerlingen beheersen meerdere talen, hebben kennis over onderwerpen waar hun klasgenoten veel minder van weten, of maken andere dingen mee. Als in het curriculum ruimte is voor meertaligheid en kennisbronnen van leerlingen, is dat verrijkend voor alle leerlingen en zorgt het voor meer motivatie en positieve ervaringen voor leerlingen die anders misschien minder kansen zouden krijgen.

Dat er thuis een andere taal wordt gesproken dan op school, is op zich geen probleem. Als er sprake is van taalontwikkeling, kun je daar op voortbouwen.

Achterstanden inlopen of voorkomen

Kinderen van ouders die laag opgeleid zijn, een laag inkomen hebben, een andere thuistaal spreken, of laaggeletterd zijn, komen dan met minder bagage op school. Op bepaalde terreinen is wellicht de ontwikkeling van deze kinderen minder gestimuleerd. Denk hierbij aan taalvaardigheid; lezen; kennis van de wereld; executieve functies (de regelfuncties van de hersenen die van belang zijn voor het realiseren van doelgericht en aangepast gedrag, en dus ook voor het leren op school); oriëntatie op hun toekomst.

Het is van belang om voor al deze terreinen voldoende ruimte te creëren in het curriculum. Kies daarbij werkwijzen die ervoor zorgen dat leerlingen de gewenste ontwikkeling doormaken en eventuele achterstanden inlopen (bijvoorbeeld taalontwikkelend werken bij alle vakken).

Ambitieuze doelen stellen

Ga bewust om met het stellen van doelen, voor de hele klas en voor individuele leerlingen. Maak zo nodig keuzes, en bied leerlingen datgene aan waar ze het meeste aan hebben voor hun verdere (school)loopbaan. Maar stel wel altijd ambitieuze doelen, en ga er niet bij voorbaat vanuit dat iets voor bepaalde leerlingen niet haalbaar is, want daarmee ontneem je ze kansen.

Bewust omgaan met differentiatie

Maatwerk voor alle leerlingen is belangrijk. Om leerlingen gelijke kansen te geven moet je ze soms verschillend behandelen en dus gebruik maken van differentiatie. Vaste niveaugroepen en vroege selectie dragen echter niet bij aan gelijke kansen. Daarmee dreigen leerlingen immers te worden ‘vastgepind’ aan een niveau. Het risico bestaat dat leraren van leerlingen in de lagere niveaus wat minder verwachten dan van tevoren gegeven en geen ambitieuze doelen stellen – waar leerlingen dan al snel in meegaan. Bovendien ontneem je leerlingen zo de kans om van elkaar te leren én om elkaar te ontmoeten en te leren waarderen.

Meer lezen

  • Blom, E. (2019). Wat iedereen moet weten over de taalontwikkeling van kinderen in een diverse samenleving. Oratie bij de aanvaarding van de leerstoel ‘Language development and multilingualism in family and educational contexts’. Utrecht: Universiteit Utrecht.

  • Graaf, A. de, Delarue, S. & De Coninck, K. (red.) (2019). Antwoorden op vragen over omgaan met meertaligheid in het onderwijs in het Nederlandse taalgebied. © Meertalig.nl, Meertaligheid.be en Nederlandse Taalunie.

  • Hajer, M. & Meestringa, T. (2015). Handboek taalgericht vakonderwijs. Bussum: Coutinho.

  • Hajer, M. & Spee, I. (2017). Ruimte voor nieuwe talenten: Keuzes rond nieuwkomers op de basisschool. Lectoreninitiatief Professionalisering Taalonderwijs Nieuwkomer.

  • Raad voor Cultuur, Onderwijsraad (2019). Lees! Een oproep tot een leesoffensief. Den Haag: Raad voor Cultuur, Onderwijsraad.

  • Silfhout, G. van (2014). Leuk om te lezen of makkelijk te begrijpen? Optimaal begrijpelijke teksten voor het voortgezet onderwijs. Delft: Eburon (Stichting Lezen reeks deel 23).

  • Tetering, M. van (2018). Zelfregulatie kan kansenongelijkheid in onderwijs verkleinen.