Leraar

Kansengelijkheid en de rol van de leraar

Leraren spelen een belangrijke rol als het gaat om gelijke kansen voor alle leerlingen.  Hun vaardigheden en verwachtingen hebben een grote invloed. Hoe zorg je ervoor dat je leerlingen vanaf het moment dat ze de school binnenkomen eerlijke kansen krijgen om hun talenten te ontplooien, ongeacht hun afkomst, de opleiding en het inkomen van hun ouders?

Het belang van hoge verwachtingen

Verwachtingen zijn een krachtig wapen om leerlingen te doen groeien. Als je als leraar denkt dat een leerling iets kan, geef je hem zelfvertrouwen; dit geloof in eigen kunnen zorgt voor betere prestaties. Helaas komt het ook voor dat verwachtingen van leraren worden ingekleurd door wat zij weten over de afkomst en het thuismilieu van leerlingen. In dat geval werken die verwachtingen averechts en bevestigen ze sociale verschillen. Dat kan bijvoorbeeld een rol spelen bij schooladviezen: leerlingen met dezelfde capaciteiten krijgen niet altijd dezelfde adviezen. Stel jezelf af en toe de vraag hoe het zit met je verwachtingen van leerlingen. Lukt het om voor alle leerlingen ambitieus te zijn? En hoe laat je dat aan hen merken?

Maak bewuste keuzes

Elke dag maak je als leraar keuzes om je leerlingen vooruit te helpen; je laat ze bijvoorbeeld in groepjes werken, je geeft beurten, verrijkingsopdrachten of extra instructie. Zo probeer je in te spelen op verschillen tussen leerlingen. Deze keuzes maak je bewust. Er zijn ook momenten dat je onbedoeld onderscheid maakt. Dat kan in kleine dingen zitten: wie geef je de beurt en hoeveel tijd gun je een leerling om antwoord te geven? Op basis van welke informatie schat je het niveau in van een nieuwe leerling in je klas? Hoe uitgebreid is je feedback naar leerlingen?  Dit alles heeft invloed op de kansen van leerlingen. Het is goed om regelmatig te reflecteren op je eigen gedrag en het hier met collega’s over te hebben.

Meer lezen

• Bergh, van den L. (2018). Waarderen van Diversiteit in het Onderwijs. Lectorale rede in verkorte vorm uitgesproken bij de aanvaarding van de functie van lector Waarderen van Diversiteit bij Fontys Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg op 4 juli 2018. Tilburg: Fontys Hogescholen.

• Bergh, van den L., Sommen van der I. (2018). Kansenongelijkheid: een microperspectief. In: Tijdschrift voor Orthopedagogiek. Jaargang 57, 2018.

• Diverse leerlingen, diverse competenties, diverse verwachtingen. Gaikhorst, L. Geven, S. Baan, J. in: Gelijke kansen in de stad. 2019. Amsterdam: University Press).

• Keller, A. & Bergh, van den, L. (2018). De kracht van wat je verwacht. Kansengelijkheid in het onderwijs. In: Zorg Primair Jaargang 03, 2018.

• Denessen,E. (2017). Verantwoord omgaan met verschillen: sociaal-culturele achtergronden en differentiatie in het onderwijs. Leiden: Universiteit Leiden.

• Onderrwijsraad (2015). Maatwerk binnen wettelijke kaders: eindtoetsing als ijkpunt voor het funderend onderwijs.