Trends

Trend 1: Kwaliteit van leermiddelen

Recentelijk is in Nederland, ook in het landelijke nieuws, veel discussie over leermiddelen. Het is duidelijk dat de kwaliteit van leermiddelen en de mogelijkheden die leermiddelen bieden, om kwalitatief goed onderwijs te geven aan leerlingen, ter discussie staan. Naar aanleiding van deze discussie zijn de websites wehebbenhetoverleermiddelen.nl en wemoetenhethebbenoverleermiddelen.nl opgezet. De eerste website geeft een tijdlijn van de leermiddelendiscussie met verschillende berichten van experts, uit de media, van de overheid en van andere betrokken instanties. De tweede website wil een open gesprek mogelijk maken met alle partijen die te maken hebben met leermiddelen. Ze hebben als doel om afspraken te maken met alle betrokkenen om te zorgen dat lerarenteams op ieder moment kunnen werken met kwalitatief hoogwaardige leermiddelen die aansluiten bij de behoeften van leraren en leerlingen en flexibel inzetbaar zijn voor een eerlijke prijs. Het gesprek dat deze tweede website faciliteerde, heeft inmiddels een groeiend collectief opgeleverd van onderwijsteams en leermiddelenmakers. Zij werken samen met Education Warehouse aan het eerder genoemde doel, onder de noemer ‘Onze leermiddelen’.

Trend 2: Meer digitale methodes, hoe bepaal je wat bij jou en je school past?

Bijna alle uitgeverijen bieden tegenwoordig hun methode ook digitaal aan. Sluit dat wel aan bij jouw manier van lesgeven, je leerlingen, het vak of de visie van jouw school? Samen met het team of de sectie bepaal je de methode. En nu er zoveel digitaal aanbod is, is er dus veel om uit te kiezen.

Trend 3: Opkomst van het licentie-foliomodel, oftewel LiFo-model, wat zijn de voor- en nadelen?

Het LiFo-model is een andere manier van het aanbieden en prijzen van leermiddelen. Leerlingen krijgen met één licentie toegang tot de gehele digitale methode, voor alle leerjaren en onderwijsniveaus. Ook kan je school foliomateriaal kopen. Je krijgt een geïntegreerd leer-werkboek (papier), waarin de leerlingen kunnen schrijven.
Meer informatie over de voor- en nadelen van dit model vind je op Het LiFo-model: een nieuw aanbod voor leermateriaal (kennisnet.nl).

Door SIVON is onderzoek gedaan naar de duurzaamheid van het LiFo-model. Uit het onderzoek blijkt dat de leermiddelen lastig met elkaar te vergelijken zijn door de complexiteit van de leermiddelenketen, de verschillende productiewijzen, de vele verschijningsvormen en de manier waarop de middelen gebruikt worden.  Naar aanleiding van het onderzoek is er een handreiking  geschreven om scholen en leveranciers inzicht te geven in welke invloed ze kunnen hebben op de duurzaamheid van leermiddelen. Ook wil SIVON met de handreiking het gebruik van leermiddelen met een zo laag mogelijke impact op het milieu en de wereld aanmoedigen.​ Lees meer in de handreiking Duurzaamheid in de leermiddelenketen voor het primair en voortgezet onderwijs.

Trend 4: Aanvullend leermateriaal wordt steeds meer gebruikt, wat zijn de aandachtspunten?

De laatste tien jaar werken steeds meer leraren met aanvullend (digitaal) leermateriaal, omdat de behoeften van leerlingen uiteenlopen. Er zijn ook steeds meer platforms waar digitaal aanvullend leermateriaal met elkaar gedeeld wordt. Bijna alle leraren staan positief tegenover aanvullende leermiddelen, zie het onderzoek van Janssen uit 2021. Ze verwachten dat ze aanvullende leermiddelen in de toekomst vaker gaan gebruiken. Maar hoe vind je het juiste materiaal? Sluit het materiaal wel aan bij de visie van je school? Wat mag je als leraar doen met het materiaal van anderen? Wil je aan de slag met aanvullend materiaal, dan is het goed om je eerst in te lezen en keuzes te maken. Waar moet het materiaal aan voldoen? Deel je je materiaal met anderen?
Meer informatie: Leraar 24, Kennisnet

Op dit moment loopt er vanuit het Nationaal Groeifonds een programma dat als doel heeft het gebruiken, delen en maken van open leermaterialen te stimuleren, Impuls Open Leermateriaal (IOL). In dit programma werken verschillende organisaties samen die allen gelieerd zijn aan het onderwijs. De thema’s waaraan het programma werkt zijn: opschaling in gebruik, regie op open (kwaliteit), infrastructuur versterken en onderbouwing met kennis en kunde. In 2024 heeft IOL een kwaliteitsmodel opgeleverd. Zie het kwaliteitskader en de scorekaart die je erbij kunt gebruiken. Meer informatie is te vinden op: www.openleermateriaal.nl.

Ook in de leermiddelenmonitor uit 2017-2018 beschrijven we een aantal recente ontwikkelingen.