Hoe beoordeel ik een schrijfopdracht?

Ons beoordelingsmodel was zo gedetailleerd, dat was veel werk. Ik heb geleerd dat globaal beoordelen net zo betrouwbaar is en deze manier van beoordelen doet ook meer recht aan de complete opdracht.' (docente Engels)

Beoordelen van schrijfproducten is ontzettend moeilijk en subjectief, maar tegelijkertijd heel belangrijk:

• voor de leraar: om niveau vast te stellen: dat kan zowel formatief als summatief;
• voor de leerling: hoe goed ben ik en wat kan beter?

Manieren van beoordelen

Beoordelingscriteria en voorschriften kunnen de betrouwbaarheid van de beoordelingen verhogen en maken het beoordelingsproces transparant voor zowel leraar als leerling. Er zijn verschillende manieren van beoordelen. Afhankelijk van je doel kun je kiezen voor:

• Analytisch beoordelen. Ieder aspect van schrijfvaardigheid is in een aantal criteria uitgewerkt en wordt één voor één beoordeeld. Heeft de alinea een kernzin en een toelichting? Zijn er signaalwoorden gebruikt? Is de titel origineel en passend? Hierbij past een rubric waarin per criterium beschreven wordt wat onvoldoende, voldoende en goed is. Of een lijstje met beoordelingscriteria bij het beoordelingsmodel.
• Globaal beoordelen. Je beoordeelt aan de hand van een aantal aspecten, bijvoorbeeld is je doel bereikt? Is de inhoud origineel en sprankelend? Voldoet de opbouw voor deze tekstsoort?
• Comparatief beoordelen en beoordelen met ankerteksten. Bij comparatief beoordelen worden schrijfproducten met elkaar vergeleken op basis van een gehele prestatie in plaats van alle afzonderlijke beoordelingsaspecten te beoordelen. Bij beoordelen met ankerteksten gebruik je teksten die verschillende kwaliteitsniveaus representeren (schaalbeoordelingen). Hiermee vergelijk je steeds de teksten die je wil beoordelen. Bij comparatief beoordelen en beoordelen met ankerteksten is vaak sprake van een globale beoordeling.

Bekijk het filmpje en kom meer te weten over werken met ankerteksten.

Lees een artikel uit Levende Talen waarin wordt beschreven hoe een docent comparatief beoordelen inzet voor het genereren van peer feedback.

Welk beoordelingsmodel kies ik bij welke manier van beoordelen?

Van tevoren denk je als leraar na over de informatie die je wilt verzamelen en wat je ermee wilt doen. Gerichte feedback geven? Het gesprek aangaan over wat een goede tekst is? De prestatie beoordelen?

Een analytisch beoordelingsmodel kan meer inzicht geven in wat een leerling al goed doet en waar nog verbetering nodig is.

Een globaal model kan volstaan wanneer je enkel vaststelt op welk niveau een leerling heeft gepresteerd, bijvoorbeeld bij een schoolexamen.

Werken met paarsgewijze beoordeling zou goed ingezet kunnen worden als je met leerlingen het gesprek aan wilt gaan wat een goede tekst is en leerlingen laten benoemen wat de ene tekst beter maakt dan de andere.

Waarop beoordeel ik mijn leerlingen?

Stel bij het ontwerpen van een lessenserie leerdoel(en) en succescriteria vast. Je succescriteria zijn ook de criteria waarop je de eindproducten beoordeelt. Beoordelingscriteria kunnen per schrijfopdracht verschillen. In de bovenbouw moet uiteindelijk via schoolexamens een uitspraak worden gedaan over de schrijfvaardigheid van leerlingen. Je kunt daarvoor uitstekend meerdere schrijfopdrachten gebruiken en per schrijfopdracht de accenten waarop je leerlingen beoordeelt, verdelen.

Weet de leerling waarop hij beoordeeld wordt?

Het is belangrijk om leerlingen mee te nemen in de leerdoelen en succescriteria. De leerling moet weten waar hij naar toe werkt en waarop hij aan het einde van de lessenserie beoordeeld wordt. Dat doe je gedurende de hele lessenserie, niet pas kort voor de beoordeling.

De checklist is een hulpmiddel om je te helpen bij het maken van keuzes om tot een passend beoordelingsmodel te komen.