De Eenhoorn in Hoorn is een school voor speciaal onderwijs (cluster 3). De school hanteert een thematische werkwijze en integreert verschillende methodes en manieren van werken. Samen levert het behalve samenhangend en effectief onderwijs, tevreden leerlingen – die beter weten wat ze leren – en gewaardeerde leerkrachten op.
Thematisch werken
In plaats van de CED-leerlijnen in een bepaalde periode om de beurt te doorlopen, is De Eenhoorn met thema’s gaan werken. De leerlijnen zijn gekoppeld aan deze onderwerpen waardoor er meer samenhang ontstaat. Zo biedt de school nu de taalmethode Fototaal geïntegreerd aan. Handelingsgericht werken en ontwikkelingsgericht onderwijs sluiten goed aan bij deze thematische aanpak. Via een woordspin denkt het team na over activiteiten en maakt vervolgens een koppeling met leerlijnen. Nu werkt de Eenhoorn met formats voor thema- en dagplanningen. Dat levert een eenduidigheid in de voorbereiding op, maar ook stof tot overleg en meer samenwerking. Daarnaast krijgen de leerkrachten meer grip en beter zicht op het leerproces van de leerlingen.
Het kaderen van de CED-leerlijnen is de grootste vernieuwing”
Gedrag van leerlingen
De Eenhoorn is actief bezig met Positive Behavior Support (PBS) en ziet een merkbare verbetering in het gedrag van leerlingen. Tegelijkertijd helpt het leerkrachten bij het observeren van en reageren op gedrag. Dit succes heeft ertoe geleid dat de Eenhoorn deze nieuwe manier van werken verder heeft uitgebouwd. De Directe Instructie blijkt goed aan te sluiten bij de ingezette vernieuwing: dit werkt goed, omdat leerlingen de werkwijze herkennen en inmiddels ook verwachten.
De Eenhoorn werkt bovendien met TEACCH, een methode die inspeelt op behoefte aan structuur, duidelijkheid en voorspelbaarheid. De dagplanning wordt bijvoorbeeld per leerling en op maat gevisualiseerd. Leerlingen mogen werken in een TEACCH-hoek, speciaal voor hen ingericht. Onderdeel van TEACCH zijn mandjes in drie kleuren. Iedere leerling heeft zijn eigen plank met mandjes. Op de tafel van leerlingen zitten matchkaarten met klittenband vast, hierop staat een afbeelding die correspondeert met een afbeelding op hun mandje. De leerlingen zoeken met hun matchkaart het mandje op waar ze uit moeten werken.
Door de Directe Instructie kunnen leerlingen meer verbindingen leggen en weten ze wat ze geleerd hebben”
21st century skills
Daarnaast is de Eenhoorn hard op weg met de 21st century skills. Enerzijds wordt er gewerkt met en aan ICT, zoals de aanschaf en inzet van digiborden (en in de toekomst: de aanschaf van tablets). Anderzijds is leren leren een belangrijk issue. Dit onderdeel loopt als een rode draad door het onderwijsaanbod heen: het is noodzakelijk bij elke activiteit. De Eenhoorn past bovendien denkstimulerende gespreksmethodieken (DGM) toe. Dit sluit aan bij het Begeleid Ontdekkend Leren (BOL), waar leerkrachten van de Eenhoorn ook mee werken. BOL- en DGM-lessen zijn verplicht op de Eenhoorn. Volgens de leerkrachten heb je daardoor vanzelf veel te ontdekken in de lessen.
Tips
- Zorg dat leerkrachten gehoord en gewaardeerd worden. Spreek ze aan als professionals.
- Zet het management, IB’er en (eventueel) orthopedagoog in om de leerkrachten te coachen bij de invoering van vernieuwingen
- Zorg dat leerkrachten hun expertise kunnen delen. Bijvoorbeeld via onderlinge klassen bezoeken.
- Creëer ruimte voor discussie, vragen en reflectie.
- Denk na over je vergadercultuur: de Eenhoorn heeft de teamvergaderingen ‘ingeruild’ voor een bouwoverleg.
- Vernieuwen kost tijd, maar levert uiteindelijk ook tijd op. Op de Eenhoorn is het jaarrooster veel overzichtelijker: de werkdruk is wat het scoren betreft verlaagd.
- Werk in proeftuinen: dan kun je gedurende het proces nog aanpassingen doen.
- Informeer en betrek ouders bij het proces. Dan kan bijvoorbeeld via klankbordavonden.