Hoe vergroot je de motivatie van je leerlingen en zorg je ervoor dat je hen geen eenheidsworst biedt? Met die vragen in het achterhoofd heeft het Scala College uit Alphen aan den Rijn in het schooljaar 2015-2016 een nieuwe onderwijsvisie ontwikkeld. Uitgangspunt: gepersonaliseerd leren.
Drie pijlers
Het Scala College heeft in het schooljaar 2015-2016 een nieuwe onderwijsvisie ontwikkeld. Aanleiding was dat docenten van het vwo-bovenbouwteam merkten dat leerlingen niet zo gemotiveerd waren. Ook constateerden ze dat er weinig aandacht was voor hun specifieke talenten en interesses. In de nieuwe onderwijsvisie staat dan ook het gepersonaliseerd leren van de leerlingen centraal. Dit gebeurt aan de hand van drie pijlers: vakoverstijgend werken, onderzoekend leren en keuzes voor leerlingen. Docenten hebben zichzelf inmiddels ingedeeld bij een van deze pijlers. Ook hebben ze gekozen voor een van de volgende rollen: voortrekker, ontwikkelaar of tester.
Binnen de drie pijlers zetten de docenten zelf - vanuit hun eigen enthousiasme – projecten op, waarbij geldt dat deze pas in een later stadium worden gestroomlijnd, gecoördineerd en eventueel verplicht gesteld voor alle (betrokken) docenten. Overigens passen veel projecten die nu al op school worden aangeboden – zoals minder uren aan een vak besteden en in plaats daarvan een groot profielwerkstuk doen, vrijwillig extra cursussen doen of de mogelijkheid om een extra vak te volgen – al goed binnen de vernieuwingsplannen. Wel moet de visie nog meer in de lessen tot uiting komen.
Tijdens het ontwikkelen van de visie zijn meerdere andere scholen bezocht om inspiratie op te doen”
Knelpunten
De invoering van de nieuwe onderwijsvisie stuitte soms op enige weerstand. Niet alle docenten zijn namelijk even enthousiast over de vernieuwingsplannen. Hierbij speelt onder meer mee dat de examenresultaten van de school zeer goed zijn; docenten vinden dus dat ze het goed genoeg doen. De schoolleiding vindt echter dat het halen van goede examencijfers niet het enige doel van het onderwijs moet zijn. Een ander knelpunt dat docenten aangeven is dat het ontwikkelen van nieuwe projecten veel tijd kost. De voortrekkers en de ontwikkelaars krijgen hier wel extra tijd voor, maar de testers niet. Dit is zo ingericht omdat de schoolleiding vindt dat een deel van het testwerk onder professionalisering valt. Daarnaast krijgen de testers veel extra, nieuw lesmateriaal van de ontwikkelaars.
Het Scala College heeft daarom gekozen voor een model van vrijwillige vernieuwing met voortrekkers en volgers. Docenten die met nieuwe projecten aan de gang willen, kunnen hiermee experimenteren. Docenten die dat niet zo zien zitten, kunnen afwachten en in een later stadium aanhaken bij projecten die bewezen succesvol en volledig ontwikkeld zijn. Bijkomend voordeel is dat docenten die wel enthousiast zijn ook genoeg tijd en ruimte krijgen om mogelijkheden voor vernieuwing te onderzoeken.
Vervolgstappen
Het Scala College hoopt dat de nieuwe onderwijsvisie over twee à drie jaar goed op de rails staat en dat zowel leerlingen als docenten dan duidelijk kunnen aangeven waar de vwo-bovenbouwafdeling van de school voor staat. Tegen die tijd zal de school ook meer gaan eisen van de docenten die op dit moment nog een minder actieve rol spelen in het vernieuwingstraject. Deze groep docenten moet zich dan in ieder geval gaan aansluiten bij goedlopende projecten.
Op de langere termijn wil het Scala College ook het rooster en de toetsing aan een kritische blik gaan onderwerpen. Uitgangspunt is dat deze zaken uiteindelijk moeten gaan aansluiten bij de visie en de nieuw ontwikkelde praktijk. Daarnaast is de school van mening dat de vernieuwing meer op de betere leerling gericht moet zijn. Nu krijgen deze leerlingen vaak alleen maar extra materiaal aangeboden, iets wat weinig motiverend werkt. Het zou beter zijn als zij materiaal krijgen aangereikt dat bepaalde lesstof en activiteiten die ze toch niet nodig hebben gewoonweg vervangt.
We kunnen het onze leerlingen natuurlijk niet verwijten dat ze alleen op hun cijfers gefocust zijn als we hen hier ook alleen maar op afrekenen”
Tips
- Het is niet noodzakelijk dat alle docenten expert zijn op alle vakken. Een docent kan leerlingen naar andere docenten verwijzen of bij leerlingen informeren naar de vakinhoud van andere vakken.
- Het Scala College heeft de nieuwe visie uitgewerkt op één A4 met tekst. Deze tekst hangt - vergroot naar A3-formaat - in de docentenkamer.
- Het Scala College werkt met een zogenaamd ‘kanban’: een bord waar per pijler (vakoverstijgend werken, onderzoekend leren en keuzes voor leerlingen) wordt bijgehouden welke projecten er lopen en in welk stadium die zijn. Zo kan overlap gesignaleerd en samenhang gerealiseerd worden.
- Breng in kaart welke inhoudelijke raakvlakken er zijn, bijv. tussen de exacte vakken.
