School voor speciaal onderwijs De Singel (cluster 4) in Breda zette een avontuurlijke stap die doorzettingsvermogen en een lange adem vraagt. De school ging twee jaar geleden aan de slag met het International Primary Curriculum en het enthousiasme bij leerkrachten blijft groeien. Leerlingen hebben meer zelfvertrouwen, kunnen veel beter verbindingen maken en zijn stukken gemotiveerder.
Aanleiding voor vernieuwing
Gebrek aan motivatie bij leerlingen. Dat was twee jaar geleden de eerste aanleiding voor De Singel om op zoek te gaan naar een andere methode voor wereldoriëntatie. Kinderen zagen niet het verband tussen de ‘brokken’ kennis die ze vergaarden. Zelf verbindingen leggen bleek een brug te ver voor hen. Door hun beperkingen en achtergrond misten ze een onderzoekende houding en de intrinsieke motivatie om iets te willen leren. Wat de school betreft was het ook tijd voor een nieuwe methode: de gebruikte methode was niet meer up-to-date. Bovendien zag het team een kans om op zoek te gaan naar mogelijkheden om betekenisvol onderwijs te geven. De Singel zag vooral heil in het werken met aansprekende thema’s en kwam op het spoor van IPC: het International Primary Curriculum. Dat levert inmiddels mooie resultaten op. De leerlingen – die voorheen teveel beschermd werden – hebben meer zelfvertrouwen en raken gemotiveerd om te leren. Ze kunnen hun kennis en vaardigheden beter toepassen, ze snappen waarom leren handig is. Het team stimuleert de leerlingen om eigenaar van hun eigen leerproces te zijn. De leerkracht coacht de leerlingen en staat veel meer naast hen.
International Primary Curriculum
Het International Primary Curriculum is een integraal, thematisch en creatief curriculum voor kinderen van 4 tot 12 jaar. Het richt zich op de creatieve en de zaakvakken. Het is onderlegd met een duidelijk leerproces met specifieke leerdoelen voor elk vak. Daarbij speelt het in op een steeds kleiner wordende wereld door doelen voor burgerschap te omschrijven. IPC gaat uit van de vraag ‘wat wil jij leren?’ Vaardigheid, kennis en inzicht in doelen staan voorop.
Het IPC is samengesteld met het oog op zowel hoge verwachtingen van leren als ook om leerkrachten te helpen de lessen zo boeiend, actief en zinvol mogelijk te maken. Het IPC helpt kinderen verbanden te leggen tussen het geleerde en de toepassing daarvan in eigen land. Tegelijkertijd neemt het IPC het perspectief van mensen in andere landen of mensen met een andere blik op de wereld mee. De Singel integreert verkeer, kennis van erfgoed nog niet binnen IPC, sociaal-emotionele ontwikkeling wel. Volgens de school kan niet iedereen met IPC aan de slag. Voorwaarden zijn: een goed klassenklimaat, leerlingen die de regels kennen en zich veilig voelen, leerkrachten die de leerlingen kennen en een goede relatie met hen hebben.
Als coördinator is het van belang om los te laten en collega’s medeverantwoordelijk te maken”
Werken met thema’s
Het eerste thema dat het hele team uitwerkt, is feest. Vervolgens zijn er drie thema's per jaar ingevoerd en heeft De Singel dit uitgebreid naar vier tot vijf thema's per jaar. Een thema staat zes à zeven weken op het programma. Tijdens de behandeling van een onderwerp wordt er elke middag met IPC gewerkt. Dit gaat als volgt. Aan het begin van elke les triggert de leerkracht de leerlingen op een of andere manier. Doel is ze alert te maken. Vervolgens wordt ingezet op kennisoogst: wat hebben ze geleerd? Welke antwoorden hebben ze gevonden op hun vragen? Daarna stellen de leerlingen vast wat ze willen leren. Dat doen ze door nieuwe vragen te formuleren en te bespreken waar ze mogelijke antwoorden denken te vinden. In deze aanpak is een cyclus te herkennen van een aantal vragen (terugkoppeling): wat is er geleerd, wat gaan we leren, waarom gaan we dat leren en hoe? Binnen het behandelde thema koppelen leerlingen kennis en vaardigheden. Ze gaan dingen onthouden en met elkaar verbinden.
In alle lokalen hangt een zogeheten IPC-wand waarop leerlingen het leerproces kunnen zien. Op de IPC-wand in de klas staan de vakken en doelen op een gekleurd papier per vak. De leerkracht behandelt de vakken en de daarbij horende doelen in een vaste volgorde. Doelen voor taal en rekenen zijn geïntegreerd in de thema’s. De lessen voor deze vakken worden wel nog apart gegeven. Doel is om dit meer te integreren. Net zoals sociaal-emotionele ontwikkeling: aan samenwerken wordt bijvoorbeeld niet meer ‘apart’ gewerkt. Het komt terug als een van de onderdelen in veel opdrachten. Gevolg: leerlingen werken in de praktijk aan deze doelen.
Tips
- Houd er rekening mee dat werken met IPC veel tijd kost.
- Veel extra werk roept bijna altijd weerstand op. Probeer dit op een of andere manier te ondervangen.
- Om vast te kunnen stellen of dit echt is wat je voor je leerlingen wilt, is het van belang te evalueren en kritisch te kijken naar opbrengsten.
- Wil je met IPC aan de slag, zorg dan voor voldoende structuur. Ook het klassenmanagement moet goed op orde zijn.
- Geef niet te snel op: in het begin is er misschien weerstand, maar naarmate je langer bezig bent, groeit het enthousiasme.
- Het borgen van afspraken en werkwijze vraagt continu aandacht.
- Wil je IPC invoeren, reken dan op een implementatieperiode van minimaal twee jaar.
