Behoeften

Voor de ontwikkeling van talenten van leerlingen moet eerst voldaan worden aan verschillende basisbehoeften. Om aan te sluiten bij deze basisbehoeften en de behoeften aan talentontwikkeling, zijn de volgende vragen richtinggevend:

• Hoe komen de basisbehoeften aan competentie, autonomie en relatie tot hun recht?
• Hoe stimuleer je het sociale, emotionele en fysieke welbevinden?
• Hoe sluit je aan bij het actuele ontwikkelingsniveau, zodat een doorgaande ontwikkeling geborgd is?
• Hoe kun je rekening houden met voorkeuren voor talentgebieden?

Basisbehoeften

De drie psychologische basisbehoeften van kinderen zijn competentie, autonomie en relatie.

Competentie

Wanneer aan de competentiebehoefte wordt voldaan, ervaren leerlingen...

• dat ze interessante en nieuwe vaardigheden kunnen leren;
• dat ze dingen die ze doen tot een goed einde brengen;
• dat ze in hun leven veel kansen hebben om te laten zien wat ze kunnen;
• dat ze met inzet en onbelemmerd nieuwe taken aangaan.

Ze ontwikkelen zich naar vermogen en krijgen daarvoor waardering van anderen (leerkrachten en medeleerlingen). Ze hebben vertrouwen en plezier in eigen kunnen. Leren wordt betekenisvoller als leerlingen invloed hebben op wat en hoe ze leren.

Autonomie

Wanneer aan de autonomiebehoefte wordt voldaan, voelen leerlingen...

• zich vrij om zelf mede te bepalen hoe ze iets aanpakken;
• zich vrij om hun ideeën te uiten;
• dat er rekening wordt gehouden met hun gevoelens;
• dat ze regelmatig eigen keuzes mogen maken.

Laat leerlingen zelf beslissen en kiezen. Ze zijn medeverantwoordelijk voor initiatieven en leeractiviteiten. Hun gevoel van autonomie wordt versterkt als ze zich betrokken voelen bij belangrijke zaken in hun leef- en leeromgeving.

Relatie

Wanneer aan de relatiebehoefte wordt voldaan, ervaren kinderen...

• contact met mensen in hun omgeving;
• dat ze begrepen worden door anderen;
• dat ze gewaardeerd worden om wie ze zijn;
• dat hun inbreng op prijs wordt gesteld en wordt verwacht.

Kinderen ervaren dat ze erbij horen, mee mogen doen en dat anderen met hen willen spelen en werken. Ze voelen zich veilig en geaccepteerd. Het gevoel van relatie wordt versterkt als kinderen invloed hebben op hoe er met ze wordt omgegaan.

Doorgaande ontwikkelingslijn

Het mogelijk maken van een doorgaande ontwikkelingslijn vraagt allereerst om zicht op het actuele ontwikkelingsniveau (beheersingsniveau). Zie talenten signaleren voor mogelijkheden om de ontwikkeling van de leerling in beeld te brengen. Op grond hiervan kun je aanbod en begeleiding bieden. Zie hiervoor onderwijsaanpassingen po en onderwijsaanpassingen vo.

Voorkeuren voor talentgebieden

Iedereen heeft talent. Sommige talenten zijn sterk ontwikkeld, andere zijn minder sterk ontwikkeld. Volgens psycholoog Howard Gardner beschikken alle mensen over talenten, of “vormen van intelligentie”, waarmee je hun kennis en vaardigheden kunt typeren. Voor leerlingen is het interessant om te ontdekken dat iedereen verschillende talenten heeft en dat er talentgebieden zijn waar je het liefst aan werkt.

De gespreksplaat Ontdek jouw talenten en leervoorkeuren is een hulpmiddel voor leraren en leerlingen om te ontdekken waar hun talenten liggen en biedt ideeën hoe je deze talenten verder kunt ontwikkelen.