Compacten

Compacten is bedoeld voor de snel lerende leerlingen, die minder instructie, oefening en herhaling nodig hebben om de reguliere lesstof te beheersen. Door te compacten wordt voor de reguliere lesstof een doorgaande ontwikkeling bereikt bij deze leerlingen. Dit levert structureel tijd op. Samen bepaal je hoe de leerling deze tijd gaat gebruiken: versnellen en/of verrijken. Het percentage leerlingen dat in aanmerking komt voor compacten binnen een vakgebied, is gemiddeld 20-30%. Sommige leerlingen blinken uit op één gebied, andere leerlingen op meerdere gebieden.

Richtlijnen voor compacten

Leerlingen met een snel leervermogen hebben minder uitleg, oefening en herhaling nodig dan een reguliere lesmethode aanbiedt. SLO heeft samen met experts onderstaande richtlijnen ontwikkeld voor het compacten van lesmethoden.

Wat bied je wel aan:

1. Verkorte instructie
   Om iets nieuws te gaan begrijpen, of geen instructie als leerling de stof al begrijpt.
2. Introductie van een nieuw thema
   Deze leidt het thema in en maakt de relevante begrippen rond dit thema actief.
3. Belangrijke leerstappen in de leerlijn
   Bijvoorbeeld als een begrip/notatiewijze voor het eerst aan bod komt.
4. Verrijkingsstof die wezenlijk moeilijker is
   Als deze uitdagend is voor de leerling.
5. Activiteiten op tempo
   Als een activiteit het tempo moet verhogen waarmee een leerling een taak kan uitvoeren.
6. Betekenisvolle activiteiten
   Als activiteiten gericht zijn op generalisatie en transfer, bijvoorbeeld constructieve, ontdek- en onderzoeksactiviteiten.
7. Activiteiten gericht op metacognitieve vaardigheden
   Als je belangrijke strategieën, werkwijzen en reflectieve activiteiten aanbiedt.

Wat schrap je?

1. 50% tot 75% van de oefenstof
   Bij oefenstof gaat het om activiteiten die volgen op lessen waarin een nieuwe stap in het leerproces is aangeboden. Vaak wordt die stof in het lopende blok regelmatig geoefend.
2. 75% tot 100% van de herhaling
   Herhalingsstof is stof die een of meer keren getoetst is en toch nog af en toe weer aangeboden wordt, om de kennis en vaardigheid van leerlingen te onderhouden.
3. Verrijkingsstof die meer van hetzelfde biedt
   Sla opgaven over die niet wezenlijk moeilijker zijn. Als leerlingen bepaalde opgaven heel leuk vinden, laat ze dan zelf kiezen of ze de opgave maken.

Overige overwegingen

Bij het compacten volgens de richtlijnen spelen ook andere belangrijke, niet vakinhoudelijke overwegingen mee. Bijvoorbeeld sociale overwegingen: voor elke leerling zijn sociale contacten belangrijk, maar leerlingen moeten niet steeds van hun werk gehaald worden om weer even mee te doen. Kies bewust bij welke samenwerkingsactiviteiten de leerling aansluit.