Wist je dat executieve functies net zo belangrijk zijn als intelligentie als het gaat om succes op school?
Als je weet hoe je het beste leert, hoe je jezelf kunt motiveren, je eigen werk kunt organiseren, dan komt het rendement van de inhoud vanzelf."
Teus Zandsteeg
Teus Zandsteeg werkt op het Veluws College Walterbosch. Zijn leerlingen gingen aan de slag met de materialen rondom executieve functies die SLO samen met meerdere scholen ontwikkelt. In deze video zie je de leerlingen aan het werk.
Wat zijn executieve functies?
Je gebruikt je executieve functies elke dag vaak zonder dat je je er bewust van bent. Het zijn de uitvoerende functies van je hersenen. Vergelijk het met voetballen: de executieve functie is als je beenspieren gebruikt, het voetballen is de vaardigheid.
Leerlingen verschillen in hoe sterk ze zijn in de verschillende executieve functies. De ene leerling is goed in het plannen van zijn werk, terwijl de andere leerling juist goed op zijn beurt kan wachten en daarmee een goede reactie-inhibitie laat zien. Tijdens hun leven krijgen ze niet steeds meer executieve functies, maar versterken ze de capaciteit en integratie van de aanwezige functies. Dit is een langdurig proces en gaat hand in hand met de ontwikkeling van de hersenen.
Ook belangrijk in het voortgezet onderwijs
In het primair onderwijs staan de executieve functies als vrijwel vanzelfsprekend op de agenda. Zie bijvoorbeeld het jonge kind. Maar ook in het voortgezet onderwijs is er steeds meer vraag naar hoe je leerlingen hierbij begeleidt.
Hiervoor hebben we verschillende leeractiviteiten en materialen ontwikkeld die jou bij het begeleiden van je leerlingen kunnen helpen.
Executieve vaardigheden en financiële redzaamheid
In deze publicatie lees je hoe je de financiële redzaamheid van pro-, vmbo-bb en kb-leerlingen kunt bevorderen. Deze publicatie bevat handvatten op basis van Nibud-doelen en relevante executieve functies. Wil je er nog meer over weten? Neem dan een kijkje in dit E-zine. Vanzelfsprekend laat dit materiaal zich ook vertalen naar leerlingen uit ander sectoren.
Nieuwsgierig naar de executieve functies?
Van planning en organisatie tot taakinitiatie en metacognitie, hieronder zie je een overzicht van vaak genoemde executieve functies. Je kunt dit overzicht zien als een schilderspalet, want ze werken samen en lopen soms in elkaar over. Net zoals bij schilderen.
Wil je weten waar de executieve functies voor staan, klik dan op het palet.
Bedenk hierbij overigens wel dat het bij sommige in dit overzicht genoemde functies gaat om de executieve kant van in feite meer omvattende vaardigheden. In dit overzicht gaat het dan alleen om de executieve component. Dit is bijvoorbeeld het geval bij organisatievaardigheden en metacognitieve vaardigheden. Bij zulke op zich veel bredere vaardigheden spelen ook kennis en bewust nadenken een belangrijke rol. Verderop, bij de verantwoording van de gekozen indeling, wordt dit nader toegelicht.
De leerling kent zichzelf het beste
Neem bijvoorbeeld een leerling die zijn huiswerk niet gemaakt heeft. Het kan zijn dat het niet lukte om de benodigde informatie te verwerken, maar ook dat het niet lukte om het goed in te plannen, of dat hij niet doorzette toen het moeilijk werd. Het beheersen van bepaalde functies verschilt ook per situatie. In het ene geval kun je bijvoorbeeld wel rustig blijven, maar in het andere geval lukt het je niet. Wanneer een leerling hier inzicht in krijgt, kan hij een strategie kiezen voor de vaardigheid die hij wil verbeteren. Hij ontdekt zelf of de nieuwe aanpak voor hem werkt.
De school is bij uitstek geschikt als bron om nieuwe strategieën te ontdekken en als omgeving om ze uit te proberen. De leerling onderzoekt welke strategieën klasgenoten inzetten en leert hoe dingen anders kunnen. De leerling probeert een andere strategie uit en door te oefenen merkt hij of de strategie bij hem past.
We hechten waarde aan de autonomie van de leerling. Samen leren en zelf kunnen kiezen vergroot de motivatie om te werken aan de executieve functies. Een leerling die van medeleerlingen en docent de taal geleerd heeft om zijn gevoelens te verwoorden naar anderen, merkt dat hij in spannende situaties beter zijn eigen gevoelens herkent. Dit werkt alleen als de leerling zelf heeft aangegeven dat hij eraan wil werken. Wil je meer weten over het verhaal en de theorie achter onze materialen? Kijk dan bij meer lezen.
Alle leeractiviteiten en materialen staan klaar om uit te proberen
Welke aanpak sluit het beste aan bij jouw leerlingen? Ga aan de slag met kleed, kaartenset, analyseboekjes en nog veel meer. Probeer uit wat het beste werkt bij jouw klas en voel je vrij om de materialen aan te passen aan jouw eigen lespraktijk.
