Op deze pagina zijn bronnen geselecteerd die een inspiratie kunnen vormen voor het ontwikkelen van een visie voor het kunst- & cultuuronderwijs. Ze zijn gegroepeerd in nationale trends en ontwikkelingen. Ook van onderwijs in andere landen valt veel te leren. Daarom ook een aantal internationale voorbeelden, met een link naar het nationale curriculum.
De verwijzingen zijn sectoroverstijgend. Kijk voor informatie over een bepaalde sector op de sectorpagina (zie menubalk).
Trends en ontwikkelingen
Altermodern kunstonderwijs
Staat open voor invloeden uit allerlei culturen en tradities. De combinatie van soorten beelden en culturen geeft nieuwe betekenis aan de beelden.
Art-based learning
Hierin staat het gesprek tussen beschouwer en kunstwerk centraal. De leerling kan door de dialoog met een kunstwerk antwoord krijgen op vragen die leiden tot een nieuwe werkelijkheid.
Authentieke kunsteducatie
Sluit aan bij de interesse van de leerling en de kunst die hij in de dagelijkse praktijk beoefent en ervaart. De leerling leert dit te verbinden met de echte praktijk van kunstenaars en kunstdiscipline.
De Hollandse schoolkunst (oratie) (pdf, 310 kB)
Cultuur in de spiegel
Kadert en duidt de begrippen kunst en cultuur, geeft aan met welke vaardigheden wij betekenis kunnen geven aan ons denken en doen, hoe wij kunnen reflecteren op cultuur en ons cultureel zelfbewustzijn ontwikkelen. En vooral ook hoe aan te sluiten bij de (ontwikkeling van de) leerling.
Cultuur in de spiegel (pdf, 674 kB)
Cultuur in de spiegel in de praktijk. Een leerplankader voor cultuuronderwijs
Cultuurgebaseerd kunstonderwijs
Neemt kunst en cultuur als vertrekpunt van het leren. In de regel worden de vakken thematisch en in samenhang aangeboden. De thema’s zijn afkomstig uit de dagelijkse werkelijkheid en leefwereld van de leerlingen. Waar mogelijk brengen leerlingen onderwijstijd door in de omgeving van de school en bij instellingen op het gebied van cultuur, kunst, media en erfgoed.
Erfgoededucatie
Actuele opvattingen over erfgoededucatie gaan uit van dynamisch erfgoed en multiperspectiviteit; en kritische reflectie op hoe erfgoed wordt gecreëerd en 'erfgoedwijsheid'.
Curriculum.nu
Over de bijdrage die de kunstvakken kunnen leveren aan de drie hoofddoelen van toekomstig onderwijs: kennisontwikkeling, persoonsvorming en maatschappelijke vorming. En hoe verhoudt het Nederlandse curriculum op hoofdlijnen zich tot de internationale curricula.
Vakspecifieke trendanalyse (addendum)
Kunstonderwijs over de grens
Australië
Het curriculum kent een overkoepelende visie op kunstonderwijs, die is gericht op de perspectieven van waaruit leerlingen in de verschillende kunstdisciplines (als producent) eigen werk leren maken en (als consument) werk van anderen meemaken. Leerlingen leren vanuit sociaal, cultureel of historisch oogpunt naar kunst te kijken. Elke discipline (beeldende kunst en vormgeving, dans, drama, muziek en multimediale kunst en vormgeving) heeft een eigen visie en uitwerkingen.
British Columbia
In BC hebben de kunstvakken tot doel de artistieke denkwijzen van leerlingen te bevorderen. Gericht op zelfexpressie en ontwikkeling van de identiteit bieden de kunstvakken de leerlingen de gelegenheid om in contact te komen met kunstenaars, kunstwerken, kunstprocessen en kunst in de eigen gemeenschap (kunst in de vrije tijd). Het curriculum bevat programma's voor dans, drama, muziek, beeldende kunst en is voor de bovenbouw ook gericht op interdisciplinariteit.
Finland
Om samenhang te realiseren en leerlingen beter voor te bereiden op deze tijd ligt de nadruk van het Fins onderwijs op Phenomenon-based learning (PhBL). PhBL is multidisciplinair, holistisch, actief en gaat uit van realistische context. Het curriculum voor de kunstvakken is opgebouwd rond vier hoofddoelen:
- Visual production;
- Visual perception and thinking;
- Interpreting visual culture;
- Aethetic, ecological and ethical values.
en drie domeinen:
- eigen cultuur van de leerling;
- cultuur van de omgeving;
- wereld van de beeldende kunst
Ierland
Het programma voor de beeldende kunst voor de eerste drie jaren van het vo is recent vernieuwd en bestaat uit een geïntegreerd leergebied 'Art, Craft en Design'. De leerdoelen voor het leergebied zijn uitgewerkt in vijf categorieën; 'critical and visual language' (communicatie), 'drawing' (o.a. als basis voor ontwerpvaardigheden (ook met behulp van digitale technieken), 'visual culture and appreciation' (visuele geletterdheid), 'the art elements and disign principles' en 'media' (divers).
Nieuw-Zeeland
Het curriculum voor de kunstvakken bestaat uit vier disciplines: dans, drama, muziek (inclusief sound arts) en beeldende kunst. Voor de verschillende niveaus heeft elk kunstvak zijn eigen curriculum. Het is verdeeld in vier algemene categorieën.
- Kunst in context begrijpen: uit verschillende culturen, historische en sociale contexten;
- Praktijkkennis ontwikkelen: materialen, processen, instrumenten, vakjargon;
- Ideeën ontwikkelen in een cyclisch proces;
- Communiceren over en interpreteren van kunst.
Schotland
Het Schots curriculum voor de kunstvakken bestaat uit de disciplines beeldende vormgeving, dans, drama en muziek, die worden aangeboden in een doorlopende leerlijn van 3-18 jaar. Er is een overkoepelende visie voor 'expressive arts'. De kern: ontwikkelen van creatieve en artistieke vaardigheden door het leren in, met en over kunst, waarbij plezier een belangrijke factor is. Het curriculum bestaat uit een beschrijving van begrippen op vijf niveaus. De begrippen herhalen zich, de toepassing daarvan wordt door de jaren heen complexer.
Singapore
In het curriculum is kunst beschreven als een esthetische ervaring en gericht op de ontwikkeling van expressie, creativiteit en verbeelding. Leren over kunst biedt de mogelijkheid om de eigen geschiedenis en cultuur en die van de ander te begrijpen. Door kunst te maken, leren leerlingen reflecteren en hun uniciteit uit te drukken met behulp van afbeeldingen en objecten. Op dit moment is onderwijs in beeldende kunst en muziek voor alle studenten in primair en voortgezet onderwijs verplicht.
Verenigd Koninkrijk
Leerlingen leren creatief en intelligent werkend te denken en handelen als kunstenaars, ambachtslieden en ontwerpers.
In het curriculum staan vier concepten centraal. Leerlingen moeten deze concepten begrijpen en daarmee hun kennis, vaardigheden en begrip verdiepen en verbreden. Het gaat om:
- creativiteit
- vaardigheden
- cultureel begrip
- kritisch inzicht.
Vlaanderen
Het recent herziene curriculum van Vlaanderen heeft het Europees referentiekader en de theorie van Cultuur in de Spiegel als uitgangspunt genomen. Europees referentiekader en de theorie cultuur in de spiegel. Kunstzinnige vorming reikt leerlingen mogelijkheden aan om hun leefwereld te begrijpen en ze bewust te maken van hun eigen talenten. Leerlingen verwerven niet enkel elementaire kennis, inzichten en vaardigheden, maar vooral ook attitudes om het kunstzinnige in de wereld in het algemeen en zelfexpressie in het bijzonder te bekijken, beluisteren, interpreteren, ontwerpen en maken.
