Op reis met een ruimteschip
28 januari 2020
Lesvoorbeeld beeldend, groep 2
Een basisschool in het oosten van het land houdt een schoolbrede projectweek waarin het thema ruimtevaart centraal staat. Groep 2 gaat bij wereldoriëntatie en beeldende vorming aan de slag met dit thema. De leerlingen van groep 2 maken tijdens de projectweek een ruimteschip van (kosteloos) materiaal, waarbij de relatie vorm-functie centraal staat. Ze werken in groepjes van zes. De leerkracht vraagt zich af in hoeverre het thema ruimtevaart betekenisvol kan zijn bij kleuters. Ze zoekt uit hoe kinderen van groep 2 in aanraking komen met ruimtevaart in hun dagelijks leven en welke ervaringen zij hebben met bijvoorbeeld het observeren van de maan en de sterren? Ze bekijkt of er speelgoed over raketten of ruimteschepen (technisch Lego), prentenboeken, tekenfilms of tv-programma’s over astronauten zijn?
Voorafgaand aan de beeldende les heeft de leerkracht de kinderen in een kringgesprek voorbereid op het thema.
Op basis hiervan krijgen de leerlingen de volgende opdracht:
‘Maak van (kosteloos) materiaal een ruimteschip. Laat aan de vorm van het schip zien waarvoor dit schip gebruikt wordt’ (bijvoorbeeld vechten, wonen in de ruimte, of ...)
Onderstaande fragmenten geven een beeld van de oriënterende, onderzoekende, uitvoerende en evaluerende fase van het creatieve proces. Voorafgaand aan deze les hebben de leerlingen met blokken en constructiemateriaal ruimtelijke vormen gemaakt. De leerlingen hebben ervaring met het benoemen van vormsoorten en vormkenmerken. In deze les is extra aandacht besteed aan het onderzoeken van vormen en materialen. Het evalueren is relatief nieuw voor hen.
Oriënteren
| Op reis met een ruimteschip, oriënteren, een klassengesprek De leerkracht maakt de leerlingen enthousiast voor het thema met een filmpje dat aansluit bij hun belevingswereld: na de spectaculaire lancering van een echte raket zingen een man met zijn grappige hondje - beide als astronaut in ruimtepakken- het lied Wij gaan naar de maan! |
| Op reis met een ruimteschip, oriënteren, een klassengesprek De leerkracht vraagt de leerlingen om de vorm van het ruimteschip te beschrijven en te bedenken wat die vorm met de functie van het ruimteschip te maken kan hebben. |
| Op reis met een ruimteschip, oriënteren, een klassengesprek De leerkracht laat kleine snelle gevechtsschepen zien en grote moederschepen om in te wonen gedurende een lange ruimtereis. Ze stimuleert de leerlingen vormkenmerken te benoemen (bijvoorbeeld spits, puntig, groot, klein, langwerpig of rond) en een relatie te leggen met de functie van het schip. |
| Op reis met een ruimteschip, oriënteren, een klassengesprek In het beschouwingsgesprek heeft de leerkracht de verbeelding van de leerlingen aangesproken en met hen gereflecteerd op de relatie vorm-functie. Nu geeft ze een divergente (open) opdracht die leerlingen uitdaagt een beeldende probleemstelling op te lossen en die veel ruimte laat voor een persoonlijke manier van vormgeven. |
| Op reis met een ruimteschip, oriënteren, een klassengesprek De leerkracht geeft instructies over materiaal om de leerlingen te oriënteren op het komende werkproces. Dan bespreekt ze de constructietechniek: hoe kun je handig vormen verbinden met tape? |
| Op reis met een ruimteschip, oriënteren, een klassengesprek De leerkracht laat zien hoe je bewust materiaal en materiaalvormen kunt zoeken. Welke vorm is bijvoorbeeld geschikt voor de romp van je ruimteschip als je bedenkt wat je met dat schip wilt doen? Gevechtsvliegtuigen moeten bijvoorbeeld snel en wendbaar zijn, moederschepen zijn groot met heel veel ruimtes om te wonen of te werken. |
Onderzoeken en uitvoeren
| Op reis met een ruimteschip, onderzoeken en uitvoeren, op weg helpen De leerkracht vraagt de leerlingen of ze al materiaal hebben gezien dat ze kunnen gebruiken. Ze gaan enthousiast aan het werk en zoeken steeds weer nieuwe vormen van materiaal die ze kunnen gebruiken voor hun schip. |
| Op reis met een ruimteschip, onderzoeken en uitvoeren, instructie techniek Hoe kun je met zo’n grote rol schilderplakband verschillende vormen van materiaal stevig aan elkaar verbinden? Dat blijkt een hele uitdaging. De leerkracht maakt een ronde en doet zo nodig per kind de plaktechniek nog een keer expliciet voor.Tegelijkertijd observeert ze en waakt ervoor niet te snel in te grijpen. Ook stimuleert ze leerlingen om samen te werken. |
| Op reis met een ruimteschip, onderzoeken en uitvoeren, reflecteren Als leerlingen zeggen dat ze klaar zijn, bespreekt de leerkracht hun werkstuk. Ze stelt vragen als: “Wat heb je gemaakt? En hoe kun je zien dat het bijvoorbeeld een gevechtsschip is? “ Door deze reflectiegesprekjes nodigt ze het kind uit betekenis te geven aan zijn werkstuk en een relatie te leggen tussen de vorm en de functie van zijn ruimteschip. |
| Op reis met een ruimteschip, onderzoeken en uitvoeren, reflecteren Tijdens de kleine reflectiegesprekjes bespreekt de leerkracht met de leerlingen ook de constructie en de stevigheid van hun schip. Door deze gesprekjes krijgen veel leerlingen weer een stimulans om nog even aan hun werkstuk verder te werken. |
| Op reis met een ruimteschip, onderzoeken en uitvoeren, afronding Aan leerlingen die helemaal klaar zijn vraagt de leerkracht wat ze met hun schip willen doen en of ze er straks over willen vertellen in de kring. Sommige willen er het liefst samen mee spelen. Tijdens hun ruimtegevecht testen ze tegelijk de stevigheid uit. |
Evalueren
| Op reis met een ruimteschip, evalueren
Alle leerlingen zitten in de kring. Het eerste groepje van zes kinderen mag met hun ruimteschip op schoot erover vertellen. De leerlingen zijn nog niet zo gewend om een beeldende les te evalueren. Door vragen te stellen probeert de leerkracht hen daarin te stimuleren. Op haar vraag hoe ze de opdracht vonden reageren alle leerlingen enthousiast.
|