Opdrachtcriteria

Aanleiding

In het verlengde van de beleidsreactie op het gezamenlijke advies 'Cultuureducatie: leren, creëren, inspireren!' van de Onderwijsraad en de Raad voor Cultuur van 24 oktober 2012, heeft het ministerie van OCW SLO verzocht een plan van aanpak te schrijven voor de ontwikkeling van een leerlijn cultuureducatie voor primair onderwijs (PO). De leerlijn maakt deel uit van het programma 'Cultuureducatie met Kwaliteit' en heeft tot doel houvast te bieden bij het zeker stellen van de kwaliteit van cultuureducatie binnen scholen voor primair onderwijs en richting te geven aan culturele instellingen om hun activiteiten af te stemmen op het scholenveld.
Volgens bovengenoemd advies bieden de kerndoelen weinig houvast en is een samenhangend curriculum niet vanzelfsprekend. Daarnaast beoordelen scholen de leeropbrengsten van cultuureducatie nauwelijks. De raden doen hiertoe drie aanbevelingen:

1. Geef scholen meer grip op de inhoud
2. Bevorder de deskundigheid in de school
3. Stel de culturele infrastructuur in dienst van de school

Het ministerie van OCW heeft hierop een aantal acties geformuleerd, waaronder het opstellen van een leerlijn cultuureducatie PO (leerplankader kunstzinnige oriëntatie, red.) onder coördinatie van SLO.

Uitgangspunten voor het ontwikkelen van een leerlijn cultuureducatie

Een leerlijn is een beredeneerde opbouw van tussendoelen en inhouden naar een einddoel. Afhankelijk van de precieze functie, gebruikscontext en doelgroep variëren leerlijnen in de mate waarin implicaties voor verschillende leerplanelementen, zoals leerdoelen, onderwijsinhouden en toetsing, zijn uitgewerkt. Voor de ontwikkeling van een leerlijn is het dus van belang goed zicht te hebben op behoeftes die leven bij verschillende actoren, de functies waarin de leerlijn moet voorzien en de doelgroep die ermee wordt beoogd. Tevens is het van belang inzicht te hebben in relevante contextgegevens waarmee tijdens het ontwikkelen rekening moet worden gehouden. Denk onder andere aan de samenwerking en afstemming met andere activiteiten binnen het programma 'Cultuureducatie met Kwaliteit'. Daarnaast zijn er een aantal ontwerpdilemma's welke nader moeten worden doordacht, zoals het aspect kwaliteit en de relatie tussen domeinspecifieke en –overstijgende doelen. Aan de hand van een beknopt vooronderzoek wordt hier inzicht in verkregen. Dit zal uiteindelijk leiden tot een aantal ontwerprichtlijnen, die richtinggevend zijn voor de ontwikkeling van de leerlijn. Vervolgens wordt in een cyclisch proces van ontwikkelen en (formatief) evalueren toegewerkt naar een leerlijn cultuureducatie waarmee scholen hun programma zelf kunnen uitwerken.
Belangrijke kwaliteitscriteria zijn relevantie, consistentie, (verwachte) bruikbaarheid, (verwachte) effectiviteit, opschaalbaarheid en duurzaamheid. Deze kwaliteitsaspecten worden getoetst bij zowel experts als bij toekomstige gebruikers. Voor de ontwikkeling van een leerlijn cultuureducatie PO zijn vooralsnog de volgende uitgangspunten van belang:

Productkenmerken

1. Bij een leerlijn cultuureducatie PO wordt uitgegaan van de kerndoelen voor primair onderwijs en in het bijzonder van het leergebied kunstzinnige oriëntatie (kerndoel 54, 55, 56) en de daartoe behorende disciplines muziek, beeldend, dans/drama en erfgoed- en (nieuwe)media-educatie.
2. De leerlijn geeft inhoudelijk richting aan scholen en culturele instellingen bij het samenstellen van een programma voor cultuureducatie.
3. De leerlijn is een gezaghebbende en inspirerende beschrijving van goede cultuureducatie (geen keurslijf).
4. De leerlijn maakt duidelijk wat de kenmerken zijn van kwalitatief goede cultuureducatie binnen scholen.
5. De leerlijn biedt culturele instellingen een handreiking om hun aanbod af te stemmen op de leerlijn cultuureducatie van scholen.
6. De leerlijn brengt kennis, vaardigheden en houding, uitgesplitst naar leeftijdscategorie, in beeld.
7. De leerlijn brengt criteria in beeld voor de kwaliteit van het onderwijsleerproces.
8. De leerlijn maakt gebruik van opbrengsten uit recent wetenschappelijk onderzoek, zoals bijvoorbeeld Cultuur in de Spiegel en authentieke kunsteducatie.
9. De leerlijn cultuureducatie PO wordt afgestemd op de kennisbases Pabo.
10. De leerlijn geeft samenhangende relaties weer tussen andere leergebieden en de algemene uitgangspunten voor primair onderwijs.
11. De leerlijn is in eerste instantie een basisdocument op landelijk niveau.
12. Vanaf 2014 worden op basis van de leerlijn cultuureducatie PO doelgroepspecifieke handreikingen ontwikkeld. Hierbij wordt gedacht aan handreikingen voor culturele instellingen, methodemakers, schoolbesturen, pabo's, kunstvakdocentenopleidingen (kvdo's), provincies en gemeenten op school-, groeps-  en individueel niveau.
13. In 2014 kan op basis van deze leerlijn een inventarisatie en beschrijving plaatsvinden van (bestaande) leermiddelen voor cultuureducatie.

Proceskenmerken

1. Er wordt een brede ontwikkelgroep samengesteld met daarin vakexperts op het gebied van beeldend, muziek, dans/drama, erfgoededucatie en de brede ontwikkeling van het kind, die affiniteit met de doelgroep hebben en kennis van leerplanontwikkeling.
2. Al tijdens het vooronderzoek worden ketenpartners (o.a. LKCA, FCP, pabo's, culturele instellingen, kvdo's) betrokken om zo het draagvlak te vergroten, de kwaliteit te borgen en eigenaarschap te creëren.
3. Er wordt nader verkend hoe bestaande expertise vanuit het LKCA op effectieve wijze kan worden benut en hoe verschillende activiteiten op elkaar kunnen worden afgestemd.
4. Tijdens (formatieve) evaluatieactiviteiten worden zowel het onderwijsveld als ook culturele partners betrokken.
5. SLO overlegt regelmatig met de opdrachtgever. In overleg worden keuzes gemaakt, zowel ten aanzien van de inhoud als ten aanzien van de beoogde werkwijze.
6. SLO informeert ketenpartners en vraagt regelmatig advies tijdens het ontwikkeltraject.
7. SLO zal advies uitbrengen over de implementatie en opschaling van het basisdocument: de leerlijn cultuureducatie PO, zoals de inventarisatie van leermiddelen en de ontwikkeling van doelgroepspecifieke handreikingen.