Ontdekken van talent

Succesfactoren en suggesties voor het ontdekken van talent (kunst & cultuur)

Onderstaande succesfactoren met betrekking tot het ontdekken van talent zijn gefilterd uit de onderwijspraktijk en literatuur. Een breed aanbod van kunstvakken, een doorlopende leerlijnen kunst en cultuur en middelen voor extra activiteiten, noemen scholen het vaakst als kritische succesfactoren.

Breed aanbod van kunstvakken

Door direct vanaf de laagste groepen leerlingen een breed aanbod te bieden, kunnen leerlingen zich oriënteren op verschillende vormen en aspecten van kunst en cultuur. Wat voor de ene leerling minder interessant is, kan voor de andere leerling een uitdaging zijn. Het ontdekken van talent begint bij ruime keuzemogelijkheden. Lees meer:

• Bronnen: Hoogeveen, K. (2010)
• Leerlingen en docenten maken kennis met kunstexperts (professionals) en doen ervaring op met een breed scala aan kunstuitingen. Zie: Schoolportret Lyceum Schöndeln.
• Zie: Portret Scholen in de kunst

Doorlopende leerlijn kunst en cultuur

Door vanuit een doorlopende leerlijn kunst en cultuur te werken, kunnen leerlingen voortbouwen op opgedane kennis en vaardigheden met betrekking tot kunst en cultuur. Met de focus op het ontdekken en verder ontwikkelen van talenten krijgen leerlingen de mogelijkheid om hun talenten te verbreden, te verdiepen of te verbinden. Lees meer:

• Bronnen: Jong, L. de (2012)
• Het leerplankader kunstzinnige oriëntatie als basis voor de doorgaande leerlijn.
• Een doorgaande leerlijn is zichtbaar bij de Hermitage voor Kinderen. Eerst is er de mogelijkheid voor alle basisschoolleerlingen om deel te nemen aan de Hermitage School (groep 4, 5 en 6). Getalenteerde leerlingen krijgen een uitnodiging om mee te doen aan het vervolgaanbod van Hermitage Atelier. Daaropvolgend is er voor deze leerlingen (10-15 jaar) een meerjarig intensief talentprogramma, de Hermitage Academie. Zie: Portret Museum de Hermitage.

Middelen voor (extra) activiteiten

De beschikbaarheid van bepaalde middelen zoals tijd, faciliteiten en budget spelen een rol bij het ontdekken en ontwikkelen van talenten. Bij tijd gaat het bijvoorbeeld om lestijd voor de leerling of de voorbereidingstijd van de leraar. Bij faciliteiten kan gedacht worden aan de aanwezigheid van een atelier of verschillende muziekinstrumenten. Bij budget gaat het voornamelijk om financiële middelen, voor het huren van een bus om naar een culturele instelling te gaan of het inhuren van kunstenaars. Lees meer:

• Bronnen: Hoogeveen, K. (2010)
• Beschikbaarheid van materiaal en eigen keuze zijn belangrijk. "Kinderen moeten de kans krijgen instrumenten te horen, zien en te voelen. Het is belangrijk dat kinderen zelf een instrument kunnen kiezen ( … )".
  Zie Bronnen: Talent op school (2015)
• Zowel basisscholen, bso's als cultuuraanbieders bieden kinderen leermogelijkheden aan buiten de formele onderwijstijd. Om de culturele mogelijkheden voor kinderen uit te breiden ligt een samenwerking tussen school en partners uit de culturele omgeving voor de hand. Professionele vakdocenten die gespecialiseerd zijn in de kunstdisciplines hebben kwaliteiten en competenties die een school niet altijd zelf in huis heeft. Bovendien is de schaarse tijd van leerkrachten een belangrijke praktische reden om gebruik te maken van externe partijen bij uitgebreid cultuuronderwijs.
  Zie Bronnen: Eijnden, J. van, et al (2015)
• Denk aan de mogelijkheden om tegen sterk gereduceerde tarieven gebruik te maken van de educatieve programma's van Het Concertgebouw of andere regionale podia en gezelschappen. De afgelopen jaren konden bijvoorbeeld jaarlijks ruim 33.000 kinderen kennismaken met de rijkdom van klassieke muziek, jazz en wereldmuziek. Voor velen kan het de eerste keer zijn dat zij over de drempel van Het Concertgebouw komen. Het educatieve programma heeft een duidelijke structuur en kent duidelijke doelstellingen met een grote nadruk op continuïteit. Dit programma wordt ondersteund door de VandenEnde Foundation.
  Zie bijvoorbeeld https://www.concertgebouw.nl

Andere, minder genoemde factoren die ook van invloed zijn op het ontdekken van talent:

Specialiseren in podiumvakken of ateliervakken

Er zijn scholen die hun aanbod van kunstvakken indelen in podiumvakken, bijvoorbeeld dans, musical, muziek en theater) of ateliervakken (zoals beeldende vakken, grafische vormgeving, fotografie). Lees meer:

• Het Stedelijk Lyceum Kottenpark biedt de vooropleiding theaterdans aan.
  Zie download: Schoolportret Het Stedelijk Lyceum Kottenpark
• Professionele aandacht en structurele begeleiding zijn van belang voor het ontdekken van talent.
  Zie Bronnen: Hoogeveen, K. (2010)

Samenwerken met externe culturele partners

Scholen kiezen er soms voor om binnen het onderwijs kunst en cultuur samen te werken met externe specialisten, zoals culturele partners. Onder culturele partners wordt hier onder meer verstaan de medewerkers van culturele instellingen, musea, podia, bureaus voor cultuureducatie, kunstenaars, (theater-)makers etc. Ook dit soort samenwerking kan bijdragen aan het ontdekken van talenten van leerlingen. Lees meer:

• Om de culturele mogelijkheden voor kinderen uit te breiden, ligt een samenwerking tussen school en partners uit de culturele omgeving voor de hand. Professionele vakdocenten die gespecialiseerd zijn in de kunstdisciplines hebben kwaliteiten en competenties die een school niet altijd zelf in huis heeft. Bovendien is de schaarse tijd van leerkrachten een belangrijke praktische reden om gebruik te maken van externe partijen bij uitgebreid cultuuronderwijs.
  Zie Bronnen: Eijnden, J. van, et al (2015)
• Bronnen: Hoogeveen, K. (2010)
• Hoe kan muziekonderwijs op school bijdragen aan de ontwikkeling van muzikaal talent? "Wat goed kan werken is musici uitnodigen (…)" en "Talent herkennen ligt meer op de weg van de vakmusicus dan van een schooldocent, maar het blijft lastig."
  Zie Bronnen: Talent op school (2015)
• Bureau BABEL is een intermediair tussen cultuur en onderwijs. De medewerkers ontwikkelen verschillende programma's en projecten waardoor leerlingen kunnen kennismaken met het culturele veld en kunnen 'proeven' van wat kunstenaars, makers en instellingen aanbieden. Zie: Portret Bureau BABEL

Meedoen aan landelijke en regionale talentprojecten

Scholen bieden leerlingen soms de mogelijkheid om mee te doen aan projecten die hun talenten (verder) ontwikkelen, zoals bijvoorbeeld Kunstbende (wedstrijd) en het Prinses Christina Concours. Lees meer:

• School en schooldocenten zouden jonge talenten moeten stimuleren om kunstzinnige talenten in de vrije tijd verder te ontwikkelen."
  Zie Bronnen: Eijck, K. van, Windhorst, M. & Van der Zant, P. (2014)

Gedurende een x-aantal uren per week een talentklas

Scholen kunnen een extra aanbod doen door bijvoorbeeld uren voor talentklassen op de lessentabel te zetten. Die extra uren geven leerlingen de ruimte om zich verder te verdiepen op verschillende aspecten van kunst en cultuur. Lees meer:

• In de onderbouw krijgen de leerlingen van de Kunstklas Muziek twee uur per week extra les naast de reguliere muziekles. Zie download: Schoolportret Het Stedelijk Lyceum Kottenpark