Vervolg vernieuwing examenprogramma

Voorbeeldlesmateriaal

SLO heeft samen met pilotscholen voorbeeldlesmateriaal ontwikkeld over alle hoofdconcepten en kernconcepten. Tevens is een placemat ontwikkeld met daarop de omschrijvingen van alle hoofdconcepten en kernconcepten. De affiche kan op groot formaat geprint worden voor in het klaslokaal.

Veelgestelde vragen rondom het nieuwe examenprogramma

Wat is er nu wezenlijk veranderd in het nieuwe programma maatschappijwetenschappen?

In het nieuwe examenprogramma is het uitgangspunt de concept-contextbenadering. Daarbij is gekozen voor een kennisbasis van kernconcepten, die leerlingen moeten kunnen toepassen in de verplichte contexten, maar ook in andere contexten.
In plaats van thematische kennis leren leerlingen in het nieuwe programma om te analyseren met behulp van sociologische en politicologische kernconcepten. Over de contexten leren leerlingen niet langer detailkennis maar zoomen zij in op hoofdvragen die erover te stellen zijn.
Het verschil tussen havo en vwo is verder aangescherpt en komt tot uitdrukking in andere voorgeschreven contexten voor havo dan voor vwo en in een ander beheersingsniveau van de kennisbasis en van de contexten.

Wat zijn de belangrijkste verschillen tussen havo en vwo?

De vervolgcommissie maatschappijwetenschappen heeft gekozen voor het aanscherpen van de verschillen in de examenprogramma’s voor havo en vwo. Dat heeft onder meer geleid tot de keuze van verschillende contexten voor havo en vwo. De vwo-contexten zijn meer theoretische contexten, ontleend aan wetenschap en maatschappij en zijn vooral complexe maatschappelijke verschijnselen en ontwikkelingen. De havo-contexten zijn meer toepassingsgerichte contexten, ontleend aan leefwereld en maatschappij en zijn ook minder complex.

Waarom zijn er alleen concepten uit de sociologie en politicologie gebruikt?

Sociologie en politicologie worden gezien als de twee wetenschappelijke disciplines die de basis vormen voor maatschappijwetenschappen. De benaming maatschappijwetenschappen wijst ook op het meervoudige karakter van het vak. De gekozen hoofdconcepten Vorming, Verhouding, Binding en Verandering  vormen de verbinding tussen de disciplines. Andere sociale wetenschappen zijn voor een deel in de afzonderlijke contexten (domeinen) herkenbaar.

In hoeverre kunnen de havoleerlingen met de concepten (en contexten uit de voeten?

Uit de evaluatie van het vernieuwde examenprogramma maatschappijwetenschappen voor havo blijkt dat leerlingen enthousiast zijn over het vak. Ze geven aan de verbanden in de maatschappij beter te begrijpen aan de hand van de concepten. Het leeswerk en het toepassen van de (wetenschappelijke) begrippen ervaren ze als lastig.

Op welke manieren kan het schoolexamen domein Actualiteit uitgewerkt worden?

Organisatorisch zijn er drie mogelijkheden. Het kan als apart domein in het schoolexamen een plaats krijgen, ingevuld door een door de docent gekozen actueel thema, of door groepjes leerlingen gekozen thema’s. Het kan ook verspreid door het hele schooljaar een plaats krijgen waarbij wekelijks aandacht geschonken wordt aan de actualiteit, ook hier weer met de mogelijkheid om dit door de docent of door leerlingen te laten invullen. De derde mogelijkheid is een combinatie van een van de inhoudelijke domeinen en de actualiteit. Bij de behandeling van één van de centraal examendomeinen kan er een actualiteit spelen over dit onderwerp. Dan ligt het meer voor de hand om hier meteen domein F (Analyse van een sociale actualiteit) aan te koppelen.

Het nieuwe programma is abstracter en theoretischer dan het oude programma, vooral voor vwo. Wat vinden de leerlingen daarvan?

Leerlingen zijn over het algemeen (zeer) enthousiast over wat ze geleerd hebben. Een leerling uit 6 vwo zegt het zo: "ik vind maatschappijwetenschappen een van de weinige vakken waarbij ik het idee heb dat ik iets leer." Een ander vult aan: "ik ben in de vijfde blijven zitten en ken dus ook het oude programma. Het is een duidelijk verschil. De oude methode geeft veel meer opsommingen, de nieuwe is meer praktisch, leuker ook." Havo-leerlingen ervaren het als een voordeel dat de kennis uit het vak wordt toegepast op het dagelijks leven.