Creatieve en literaire teksten

Lezen als vrijetijdsbesteding

Wat voor soort fictie- en non-fictieteksten begrijpen leerlingen bij de verschillende ERK-niveaus? Dat staat beschreven in de schaal Lezen als vrijetijdsbesteding (pdf, 75 kB). De can do’s beschrijven bijvoorbeeld de omvang en de structuur van de teksten, de complexiteit van de taal, de aanwezigheid van illustraties. Ze beschrijven ook het type teksten, zoals stripverhalen of poëzie. En ze beschrijven de mate van begrip van bijvoorbeeld de verhaallijn of de impliciete boodschappen.

Reageren op creatieve en literaire teksten

In de schaal Een persoonlijke reactie geven op creatieve teksten (pdf, 76 kB) ligt de focus op de beleving van creatieve teksten door de lezer. Waarom vond je een tekst leuk of interessant? In welke personages kun je je inleven? Kun je een relatie leggen met je eigen ervaringen of emoties? Wat is je persoonlijke interpretatie van het verhaal?
Bovenstaande en andere vragen komen in de can-do’s aan bod.

Analyseren en waarderen

In de schaal Analyse en kritische waardering van creatieve teksten (pdf, 75 kB) ligt de focus op een meer analytische benadering van de teksten. Je vergelijkt passages en teksten met elkaar. Je beoordeelt een tekst en onderbouwt dit met argumenten. Of je analyseert kenmerken van een verhaal zoals verteltechniek, stijl of genre. De can-do’s beschrijven de activiteiten die bij elk beheersingsniveau passen.

Vergeet literatuur in de taalles niet!

Onderzoek laat zien dat werken met literatuur helpt om de taal te leren. Literaire teksten zijn bovendien dé manier om andere culturen en contexten te leren kennen. Leerlingen beleven andere perspectieven en contexten en reflecteren daarop. Ze reflecteren ook op taalgebruik en vertelstructuren, en het effect dat die op de lezer hebben. Gebruik ook creatieve teksten als inspiratie voor leerlingen om zelf met eigen teksten in de vreemde taal te experimenteren.

Meer weten? Hier drie prikkelende publicaties:

• Knaap, van der E. (2019). Literatuur en film in het vreemdetalenonderwijs. Bussum: Coutinho.
  Deze publicatie is een rijke bron aan ideeën en materialen voor afwisselende en uitdagende lessen met de inzet van literatuur en film. De voorbeelden zijn uitgewerkt vanuit verschillende invalshoeken. Zowel de literaire en de taalontwikkeling van de leerling als interculturele aspecten komen aan de orde.

• Bloemert, J., Sean de Goede, S. & Goedhard, M. (2017). Doordacht en doorlopend: Via een meervoudige benadering naar verrijkt mvt-literatuuronderwijs. Levende Talen Magazine 104/3: 10-15.
  https://lt-tijdschriften.nl/ojs/index.php/ltm/issue/view/345
  In dit artikel lees je hoe Bloemert samen met leraren Engels in de bovenbouw van het vwo doorlopende leerlijnen met concrete doelen heeft geformuleerd vanuit verschillende perspectieven: taalvaardigheid, culturele vorming en persoonlijke ontwikkeling.

• Lehrner-te Lindert, E. (2020). Fremdsprachliches Lesen mit literarischen Texten. Berlin: E. Schmidt Verlag.
  In dit proefschrift lees je over een experiment in het derde jaar havo/vwo. De auteur heeft zo’n 30 lessen Duits ontwikkeld gebaseerd op literaire teksten ter vervanging van het gewone lesprogramma. De leerlingen die met literaire teksten hebben gewerkt gekoppeld aan creatieve opdrachten, hebben zowel hun taalvaardigheid als hun literaire competentie sterk ontwikkeld. Én ze voelden zich ook meer gemotiveerd om Duits te leren! Meer weten? Zie: https://www.malmberg.nl/voortgezet-onderwijs/artikelen/verbeter-de-leesvaardigheid-van-je-leerlingen.htm