We willen leerlingen leren dat alle talen waardevol zijn.
Hanna Kuijs, leerkracht
Ben je op zoek naar informatie over meertaligheid, inspirerende lesideeën of interessante publicaties? Op deze themapagina lees je meer over meertaligheid en op welke manieren je het een plek kunt geven als leraar basisonderwijs of bij Nederlands en moderne vreemde talen in het voortgezet onderwijs. Ook is hier informatie over het Fries en onderwijs aan nieuwkomers te vinden.
Meertaligheid is een gegeven in onze samenleving. Alle leerlingen komen in situaties waarin ze andere talen horen, of verschillende talen of dialecten nodig hebben om zich uit te drukken. Alle leerlingen leren Engels op school en veel leerlingen ook een tweede of derde taal. Een derde tot de helft van de leerlingen in Nederland spreekt of hoort thuis een andere taal, al dan niet naast het Standaardnederlands, bijvoorbeeld Fries, Turks of Pools. Leerlingen komen ook in aanraking met andere vormen van talige diversiteit, zoals regionale talen, dialecten, gebarentalen en taalvariëteiten als straattaal en formele taal.
Waarom aandacht voor meertaligheid?
Aandacht besteden aan meertaligheid in het onderwijs heeft vier doelen:
Leerlingen worden zich bewust van hun meertaligheid
Alle woorden en zinnen die leerlingen in andere talen kunnen verstaan of gebruiken, vormen hun meertalige repertoire. Elke leerling heeft een eigen repertoire. Door al deze talen zichtbaar te maken in de klas en er aandacht aan te schenken, laat je zien dat alle talen even waardevol zijn. Dat heet talensensibilisering. Leerlingen worden zich zo bewust van hun eigen meertaligheid en die van hun klasgenoten. Zo ontwikkelen leerlingen een open houding voor andere talige en culturele achtergronden. Dit heeft een positief effect op hoe leerlingen in een klas met elkaar omgaan. Deze activiteiten voor talensensibilisering dragen bij aan een rijke en veilige taalomgeving.
Leerlingen denken na over taal en taalvariatie
Leerlingen leren nadenken over taal door talen te vergelijken, door na te denken over de verspreiding van dialecten en talen over Nederland en de wereld, door na te denken in welke situaties je welke taal of taalvariëteit gebruikt. Dit stimuleert het taalleerproces: leerlingen leggen verbanden tussen de betekenissen van woorden, of analyseren verschillen en overeenkomsten tussen zinsstructuren. Ook dit valt onder talensensibilisering.
Leerlingen gebruiken hun meertaligheid
Als leerlingen een nieuwe taal leren, bouwen ze voort op de talen die ze al kennen. Bijvoorbeeld door woorden, woorddelen of klanken met elkaar te vergelijken, om een betekenis te raden of een nieuw woord uit te spreken. Leerlingen breiden hun meertalige repertoire uit als ze leren het bewust en effectief te gebruiken. Niet alleen bij het leren van talen, maar ook bij de leerstof van andere vakken. Zo ervaren ze dat ook de talen die ze thuis spreken, van waarde zijn bij het leren. Als leerlingen bewust en gericht hun meertalige repertoire inzetten, spreken we van functioneel meertalig leren.
Leerlingen voelen zich veilig en gezien
Taal is een onderdeel van de identiteit van leerlingen. Daarom is positieve aandacht voor meertaligheid in de klas ook belangrijk voor hun welbevinden. Leerlingen voelen zich veiliger en meer thuis op school. Hierdoor neemt de betrokkenheid bij de lessen toe, wat ook van invloed is op de leerresultaten.
Meertaligheid in het nieuws
Recent hebben we interviews gegeven in verschillende tijdschriften over het belang van aandacht voor meertaligheid in het onderwijs. We geven aan wat het belang is voor het welbevinden, de taalontwikkeling, het taal- en cultureel bewustzijn en de motivatie van leerlingen. We vertellen ook hoe je meertaligheid een plek kunt geven in het onderwijs. Welke simpele stappen je kunt zetten om alle talen te erkennen en waarderen en hoe je leerlingen kunt motiveren om hun talenkennis in te zetten bij het leren. Meer weten? Kijk hieronder:
